آرى، کسانى که همه وجود خود را تسلیم خدا کنند در حالى که نیکوکارند، براى آنان نزد پروردگارشان پاداشى شایسته و مناسب است، نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مىشوند. (۱۱۲) ویهودیان گفتند: نصرانىها بر آیین و روش درستى نیستند و نصرانىها گفتند: یهودیان بر آیین و روش درستى نیستند، در حالى که همه آنان کتاب [آسمانى] را مىخوانند [که هر دو آیین در زمان مخصوص به خود درست و بر حق بوده] کسانى که نادانند [هم چون مشرکان] سخنى مانند سخن آنان [درباره آیین مسلمانان] گفتند؛ پس خدا روز قیامت در میان آنان درباره آنچه با هم اختلاف مىکردند، داورى مىکند. (۱۱۳) و چه کسانى ستمکارتر از کسانى مىباشند که از بردن نام خدا در مساجد خدا جلوگیرى کردند، و در خرابى آنها کوشیدند؟ آنان را شایسته نیست که در آن [مراکز عبادت] درآیند، جز در حال ترس [از عدالت و انتقام خدا]. براى آنان در دنیا خوارى و زبونى است و در آخرت عذابى بزرگ است. (۱۱۴)
آرى، کسانى که همه وجود خود را تسلیم خدا کنند در حالى که نیکوکارند، براى آنان نزد پروردگارشان پاداشى شایسته و مناسب است، نه بیمى بر آنان است و نه اندوهگین مىشوند. (۱۱۲) ویهودیان گفتند: نصرانىها بر آیین و روش درستى نیستند و نصرانىها گفتند: یهودیان بر آیین و روش درستى نیستند، در حالى که همه آنان کتاب [آسمانى] را مىخوانند [که هر دو آیین در زمان مخصوص به خود درست و بر حق بوده] کسانى که نادانند [هم چون مشرکان] سخنى مانند سخن آنان [درباره آیین مسلمانان] گفتند؛ پس خدا روز قیامت در میان آنان درباره آنچه با هم اختلاف مىکردند، داورى مىکند. (۱۱۳) و چه کسانى ستمکارتر از کسانى مىباشند که از بردن نام خدا در مساجد خدا جلوگیرى کردند، و در خرابى آنها کوشیدند؟ آنان را شایسته نیست که در آن [مراکز عبادت] درآیند، جز در حال ترس [از عدالت و انتقام خدا]. براى آنان در دنیا خوارى و زبونى است و در آخرت عذابى بزرگ است. (۱۱۴)
در آیه صد و دوازده سوره مبارکه بقره مرحوم علامه طباطبایی ذیل آیه می فرمایند تسلیم محض می باشد برابر ذات احدیت و کلمه محسن و احسان هم عبارت بیان می باشد از عمل صالح پس تسلیم ایمان است و احسان ان عمل صالح می باشد .
خطاب یهود و نصاری به هم دیگر
در آیه صد و سیزدهم می فرمایند :«وَ قالَتِ الْیَهُودُ لَیْسَتِ النَّصارى عَلى شَیْءٍ وَ قالَتِ النَّصارى لَیْسَتِ الْیَهُودُ عَلى شَیْءٍ»۲ یعنی یهودیان می گویند نصاری هیچ چیزی نیستند چون یهود حضرت مریم و حضرت عیسی علی نبینا و آله و علیهما السلام را متهم می کند نصاری هم میگویند دین یهود منسوخ شده و دین حضرت عیسی علی نبینا و آله و علیه السلام را باید داشته باشند .
در بیان جمله «عَلى شَیْءٍ»
لذا خداوند متعال می فرماید یهود که آنگونه میگویند و نصاری نیز اینگونه میگویند و جمله «عَلى شَیْءٍ» یعنی هیچ چیزی نیستند ، نه اینکه بگویند مثلا شما حق دارید یا خیر! بلکه می گویند شما چیزی نیستید و اینکه دین انها به حق باشد یا خیر در مفهوم اولویت در این کلام گفته می شود .
قضاوت خداوند در اختلافات
یهود و نصاری اینگونه میگویند در حالی که«وَ هُمْ یَتْلُونَ الْکِتابَ» کتاب داشتند ؛ تورات و انجیل داشتند ،وقتی که کتاب داشتند اینگونه میگویند لذا «کَذلِکَ قالَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ» یعنی جاهلین عرب که دینی نداشتند و بت پرست بودند آنها هم میگویند شما هیچ چیزی نیستید ! پس «فَاللَّهُ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ» ان کسی که باید حاکم باشد و بین شما حکم و قضاوت کند خداوند می باشد که «یَوْمَ الْقِیامَهِ فِیما کانُوا فِیهِ یَخْتَلِفُونَ» در آنچه که شما در آن دائما اختلاف می کنید.
خطابات جاهلانه در اقوام دیگر
البته این بحث در اقوام دیگر قران بیان فرموده است که بگوییم «الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ» به مشرکین قریش اختصاص دارد اینگونه نیست بلکه پیرامون اقوام دیگر هم بیان شده مثل قوم نوح و صالح و … .
قول باطل کفار قوم نوح
مثلا خداوند متعال می فرماید :«فَقالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ قَوْمِهِ ما نَراکَ إِلاَّ بَشَراً مِثْلَنا وَ ما نَراکَ اتَّبَعَکَ إِلاَّ الَّذِینَ هُمْ أَراذِلُنا بادِیَ الرَّأْیِ»۳ یعنی کفار قوم نوح اینگونه گفته اند که تو را نمی‌بینیم مگر انسانی و بشری مانند مثل ما و تو را نمی بینیم که کسی تو را تبعیت نماید مگر کسانی که پست و رذل باشند که این واقعا جهل آنها را می رساند که اینگونه حرف می زدند و به حضرت نوح اینگونه خطاب می کردند .
تعبیرات جاهلانه در عوام معاصر
الان هم چنین تعبیراتی بین مردم عوام وجود دارد ،کسانی که فکر می کنند ادم حسابی هستند و تمدن آنها بالا می باشد و از لحاظ ظاهری و تجدد برای خودشان کیس و مواردی ساخته اند که قابل قبول جامعه واقعا نیست و مورد رضایت حضرت معبود هم نیست و آنها همین حرف ها را می زنند و میگویند شما کسی نیستید و چه کسی شما را تبعیت می کند جز تعدادی انسان فرومایه و عقب افتاده ! در صورتی که آنها اگر در وجودشان دقت کنند ، خودشان فرومایه هستند که احکام خدا و باید ها و نباید های الهی را زیر پا میگذارند .
تکبر کفار قوم ثمود
در مورد قوم صالح خداوند اینگونه می فرماید :«قالَ الْمَلَأُ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لِلَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا لِمَنْ آمَنَ مِنْهُمْ أَ تَعْلَمُونَ أَنَّ صالِحاً مُرْسَلٌ مِنْ رَبِّهِ قالُوا إِنَّا بِما أُرْسِلَ بِهِ مُؤْمِنُونَ_ قالَ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا بِالَّذِی آمَنْتُمْ بِهِ کافِرُونَ»۴ جماعتی از قوم ثمود که همان قوم حضرت صالح بودند ،کسانی که تکبر می ورزیدند از اینکه اطاعت خداوند را داشته باشند لذا به کسانی که ایمان آورده بودند خطاب می کنند ؛ معمولا انسان های بی ادعا ایمان می آورند و آن روایت معروف هم که می فرماید :«إِنَّ أَکْثَرَ أَهْلِ اَلْجَنَّهِ اَلْبُلْهُ .» ۵ منظور انسان های بی ادعا می باشد.
خطاب جاهلانه قوم ثمود
لذا قوم ثمود خطاب می کنند به انسان هایی که ایمان آورده اند که انسان های ضعیفی هستند از نظر ظاهری و مالی که انها را ضعیف شمردند و با اینکه ایمان اورده بودند چیزی حساب نمی کنند .
تعبیر جاهلانه عوام نسبت به طلاب
الان هم همینطور است و گاهی اوقات در محاورات عوام هم وجود دارد ، آنهایی که به حوزه می آیند را میگویند سواد ندارند و میگویند برای دانشگاه رشته پزشکی و حقوق قبول نشدند و توان درس خواندن در آنجا را نداشتند به همین جهت به حوزه آمده اند در حالی که طلابی که به حوزه می آیند خیلی افراد را می شناسیم که رشته ریاضی می‌خواندند و حتی میتوانستند در دانشگاه رشته های عالی تحصیل کنند اما به حوزه امدند و فراگرفتن علوم حوزوی کار هر کسی نیست ولی به هر حال در ذهن عوام الان هم وجود دارد نه اینکه فکر کنید فقط پیامبر بوده که این آیات در شان انها نازل شده .
قضاوت و حکم خداوند در روز قیامت
که در نهایت هم خداوند متعال می فرماید :«فَاللَّهُ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیامَهِ»۶ آن کسی که باید قضاوت کند و این حرف ها را خودش حکم کند ،فقط خداوند تبارک و تعالی می باشد که در روز قیامت حکم خواهد کرد به هر حال این موضوعی بوده که در جوامع قبلی بوده الان هم وجود دارد.
آیه بعدی
نکته بعدی در آیه صد و چهاردهم که خداوند متعال فرمود:«وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّـهِ أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ وَ سَعى فِی خَرابِها أُولئِکَ ما کانَ لَهُمْ أَنْ یَدْخُلُوها إِلاَّ خائِفِینَ لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَهِ عَذابٌ عَظِیمٌ»۷
تکبّر و منیّت شیطان
عمده مشکل انسان ها این است که در خودشان منیّت ایجاد می کند ،منیت ایجاد کردن یعنی برای خودشان وجودی قائل شده اند لذا شیطان شش هزار سال عبادت می کند ولی در برابر خداوند می گوید من برتر هستم چون :« أَنَا خَیْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِینٍ»۸ البته تعبیر را خود شیطان درست می کند لذا گفت «خَلَقْتَ» خلق و آفرینش خود را نسبت به خداوند تبارک و تعالی می دهد نمیگوید من آتش هستم و برتر از خاک می باشم بلکه میگوید « خَلَقْتَنِی» تو مرا خلق کردی اما از نار که بالاتر از آتش می باشد .
مشکل طلاب در تکبرّ و منیّت
بنابراین اشکال ما این است که فکر می کنیم خیلی انسان های حسابی می باشیم و چون طلبه هستیم و به حوزه آمده ایم و عمامه روی سر ما قرار دارد فکر می کنیم که بقیه انسان ها ،انسان نیستند مثلا در یک مجلسی وارد می شویم همه باید جلوی پای ما بلند شوند و احترام کنند .
مذمومیت خود بزرگ‌بینی
یک بار با عیال خود آسانسور سوار شدیم ،یکی از علما هم که از بزرگان نظام محسوب می شود اتفاقی در آن آسانسور هم سوار شد و داشت به دفتردارش می گفت که فلان جا را اگر خواستید اجابت کنید که برویم ، باید خودشان نزد من بیایند و از من دعوت کنند ! عیال ما گفت این دیگر کیست که انقدر خودش را میگیرد !؟ لذا گاهی اوقات ما باید حواس خود را جمع کنیم در بین مردم اگر منم منم کردید و خودمان را بزرگ حساب کردیم زود ضربه میخوریم .
احترام مردم نسبت به طلاب
اینکه حضرت امام رحمه الله علیه فرمودند:« من یک طلبه بیشتر نیستم و من خدمت گذار هستم.» این مباحث خیلی ظرافت دارد در صورتی که مردم یک شخصی که فقط بیاید طلبه شود و همینکه ببینند شخصی طلبه می باشد احترام خاصی برای او قائل هستند و اینکه ناسزا هم به ما می گویند نه اینکه فکر کنید ما را کوچک حساب می کنند بلکه ما را بزرگ حساب میکنند و توقع از ما دارند الان هم قصه همین است که توقع بالا می باشد .
حفظ شئونات روحانیت
مسئولین ما ،امام و امثال امام اول نظرشان این نبود که آخوند رییس‌جمهور شود برای همین موضوع بود که شأن لباس و شأن روحانیت نبود که در مسائل اجرایی و مسائل داد و ستدی مملکتی قرار بگیرند و آنوقت شأن و حرمت روحانیت شکسته شود لکن چاره ای نبود بعد از اینکه آیت الله خامنه ای را رئیس جمهور اعلام کردند خود امام فرمودند الان چاره ای نداریم از اینکه روحانیت باید بیاید در مسائل اجرایی و این به خاطر همین بوده که حفظ شئونات شود و شأن روحانی حفظ شود .
قداست روحانیت نزد مردم
آنهایی که در این زمان از روحانیت توقع دارند نه به جهت اینکه انها ضعف داشته باشند بلکه به این جهت می باشد که در دین مردم خود روحانیت بزرگ است لذا یک بنده خدایی بود اول انقلاب جوان بود و بعد آمده بود و پاسدار یکی از آقایان روحانی شده بود گفت اول که انقلاب شد و آمدم دنبال روحانیت فکر می کردم روحانیت آنقدر قداست دارند که توالت هم نمی روند ،یعنی فکر میکردم یک روحانی شأنش این نیست که توالت برود .
احترام به روحانیت در ادیان دیگر
لذا توده مردم این چنین ذهنیتی نسبت به روحانیت دارند خصوصا در جامعه شیعه و حتی در بقیه ملل هم همینطور است ،در مسیحیت نسبت به روحانی های خود و پاپ های خود عزت و احترام خاصی قائل هستند لذا توقعاتی هم که از آنها دارند ،توقعات بالایی است ،مگر می شود که یک روحانی هم دروغ بگوید!؟ این مسائل یک مقداری سوال هایی است که قابل قبول نیست و به حق نیز می باشد .
هیچ بودن انسان در برابر خداوند
بنابراین آن چیزی که کار انسان را خراب می کند در برابر خداوند و ایمان انسان را متزلزل می کند اگر وجود داشته باشد این منیت هایی است که در خودمان ایجاد می کنیم و فکر میکنیم کسی هستیم لکن ما آنوقتی که خیلی ادم حسابی شویم در برابر ذات احدیت هیچ هستیم ،چون هر چه ما هستیم در دست او می باشد و به وجود او ما هستیم .
خلاصه معنای آیه
علی إی نحو اینگونه تعبیرات را دارند که می گویند ما شما را کسی نمی بینیم و شما هیچ چیزی نیستید و شما کسی نیستید ؛ یهود می گوید ،نصرانی می گوید ، غیر اینها هم می گویند .
معنای تحت الفظی آیه
یک کلمه از بحث ««وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّـهِ»۹ را بگوییم تا کار درست شود ،کسانی که منع می کنند از مساجد خداوند که در آن ذکر گفته شود و «أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ وَ سَعى فِی خَرابِها» دومین صفت انها این است .
اقسام خرابی مسجد
خرابی مسجد طبق تعبیراتی که مرحوم علامه و مرحوم طیب اصفهانی رحمه الله علیهما دارند می فرمایند خرابی مساجد به سه طریق می باشد :« اول اینکه مسجد را منهدم کنند یعنی بنای مسجد را خراب کنند ، دوم اینکه مانع ورود به مسجد شوند و نگذارند که مردم وارد مسجد شوند که در آن عبادات خداوند را به جا آورند لذا فرمود:«أَنْ یُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ» یعنی اینکه در آن نام خدا را ببرند .»
بدترین تخریب مساجد
سوم که بدترین تخریب مسجد می باشد ؛ اینکه مسجد را به جای اینکه محل ذکر و توجه یاد خداوند باشد آن را برای مراکز لهو ولعب ،کسب و تماشای اموری که از نظر شرعی هم درست نیست مانند راه اندازی تئاتر هایی که دختر و پسر در آن بازی کنند به صورتی که نگاه نامحرم در آن باشد که حرام است.
تبدیل مساجد به محل لهو و لعب
لذا فکر نکنید که بگوییم در مسحد فیلم سکس بگذارند بلکه همینکه تئاتری بازی کنند به عنوان جمهوری اسلامی اما دختر و پسر در آن بازی کنند به طوری که بحث محرم و نامحرم در آن باشد لذا اینگونه تخریب و خراب کردن مسجد از همه ی دور مورد قبلی بد تر است یعنی بدترین تخریب مساجد این است که مساجد را محل لهو و لعب قرار دهند .
دقت علما در امور مساجد
اینکه بعضی از علما در بعضی از امور مساجد دقت می کردند ،وسواس به خرج می داند و حتی جلوگیری می کردند نه اینکه مخالف انقلاب و بسیج بودند بلکه مخالف یک سری اموری بودند که به تبع دنبال انها بود که این ها بالاخره نکات ظریف و مهمی می باشد .
مراد آیه از تخریب مساجد
بنابراین آنچه که مسلم می باشد خراب کردن و تخریب مساجد که فرمود :«وَ سَعى فِی خَرابِها» آن چیزی که در این آیه مدنظر می باشد نوع سوم خرابکاری در مسجد می باشد و تخریب در مساجد می باشد نه اینکه زیربنای مسجد را خراب کنند یا اینکه درب مسجد را قفل کنند،«مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّـهِ» کسانی که مانع ایجاد می کنند بر وارد شدن در مساجد برای اینکه مردم ذکر خداوند را به جا اورند .
