ترکیب آیه سی و پنجم  سوره بقره

وَ قُلنَا یَا آدَمُ اسکُن اَنتَ وَ زَوجُکَ الجَنَۀَ وَ کُلا مِنهَا رَغَداً حَیثُ شِئتُما وَ لا تَقرَبا هذِهِ الشَجَرَۀَ فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمین (35)

وَ

ترکیب: واو عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

قُلنا

ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر سکون.    نا: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل

یا

ترکیب: حرف ندا، مبنی برسکون، محلی از اعراب ندارد

آدَمُ

ترکیب: منادای مفرد معرفه، مبنی برضم و محلاً منصوب

اُسکُن

ترکیب: فعل امر، مبنی بر سکون.     ضمیر «اَنتَ» مستتر، محلاً مرفوع فاعل است.

اَنتَ

ترکیب: ضمیر منفصل، مبنی بر فتح، محلاً مرفوع، مُؤکّد است برای ضمیر مستتر در (اُسکُن)

وَ

ترکیب: واو عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

زَوجُ

ترکیب: معطوف به ضمیر مستتر اَنتَ در (اُسکُن) و مرفوع است به تبع آن

کَ

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر فتح، محلاً مجرور، مضاف الیه

الجَنَّۀَ

ترکیب: مفعول به است برای (اُسکُن) و منصوب به فتحه ظاهری

وَ

ترکیب: واو عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

کُلا

ترکیب: فعل امر، مبنی بر حذف نون.       الف تثنیه: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل

مِن

ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

ها

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جرّ «مِن»

(مِنها)

جار و مجرور، متعلّق به (کُلا)

رَغَدًا

ترکیب: (رَغَدًا) اگر صفت مشبهه باشد نعت است برای مفعول مطلق محذوفِ (اَکلاً) و منصوب است به فتحه ظاهری. [صفت به جای مفعول مطبق نشسته و این از باب اقامۀ صفت است در مقام موصوف]

حَیثُ

ترکیب: ظرف مکان، مبنی بر ضم*، محلاً مجرور به حرف جرّ «مِن»
*حیثُ از ظروفی است که همیشه مبنی بر ضم است.

شِئتُما

ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر سکون     تُما: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل

وَ

ترکیب: واو عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

لا

ترکیب: لای ناهیه، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

تَقرَبا

ترکیب: فعل مضارع مجزوم به لای نهی، علامت جزم: حذف نون .   الف: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل

هذه

ترکیب: اسم اشاره، مبنی بر کسر، محلاً منصوب، مفعول به برای (لاتقربا)

الشَّجَرَۀ

ترکیب: بدل برای (هذه) و منصوب به فتحه ظاهری

فَ

ترکیب: فاء سببیّه در جواب نهی، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد

تَکُونا

ترکیب: فعل مضارع ناقص منصوب به (اَن) مقدر، علامت نصب: حذف نون    الف: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، اسم آن

مِن

ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

الظّالِمین

(مِنَ الظّالِمینَ)

جار و مجرور و متعلّق به عامل مقدّر، محلاً منصوب، خبر است برای (تَکُونا)

اعراب جملات آیه:

1- قُلنا …….  معطوف به (قُلنا) در آیۀ قبل، محلاً مجرور

2- یا آدَمُ ………… معترضه، محلی از اعراب ندارد

3- اُسکُن ……… مقول قول، محلاً منصوب

4- کُلا  ……… معطوف به (اُسکُن)، محلاً منصوب

5- شِئتُما ………. مضاف الیه برای (حَیثُ)، محلاً مجرور

6- لاتَقرَبا ……… معطوف به (اُسکُن)، محلاً منصوب

7- فَتَکُونا مِنَ الظّالِمین ……….. جواب شرط مقدر، محلاً مجزوم
تقدیر کلام: ( و لاتَقرَبا هذِهِ الشَّجَرَۀ اِن تَقرَبا فَتَکونا مِنَ الظّالِمِین)

8- مِنَ الظّالِمِین …… با متعلّق محذوف خود، خبر برای (تکونا)، محلاً منصوب