و [یهودیان] از آنچه شیاطین در زمان پادشاهى سلیمان [از علم سحر بر مردم مىخواندند] پیروى کردند. و [سلیمان دست به سحر نیالود تا کافر شود، بنابراین] سلیمان کافر نشد، ولى شیاطین که به مردم سحر مىآموختند، کافر شدند. و [نیز یهودیان] از آنچه بر دو فرشته هاروت و ماروت در شهر بابل نازل شد [پیروى کردند]، و حال آنکه آن دو فرشته به هیچ کس نمىآموختند مگر آنکه مىگفتند: ما فقط مایه آزمایشیم [و علم سحر را براى مبارزه با ساحران و باطل کردن سحرشان به تو تعلیم مىدهیم]، پس [با به کار گرفتن آن در مواردى که ممنوع و حرام است] کافر مشو. اما آنان از آن دو فرشته مطالبى [از سحر] مىآموختند که با آن میان مرد و همسرش جدایى مىانداختند؛ در حالى که آنان به وسیله آن سحر جز بهاذن خدا قدرتآسیب رساندن بهکسى را نداشتند؛ و همواره چیزى را مىآموختند که به آنان آسیب مىرسانید و سودى نمىبخشید؛ و یقینا [یهود] مىدانستند که هر کس خریدار سحر باشد، در آخرت هیچ بهرهاى ندارد. و همانا بدچیزى است آنچه خود را به آن فروختند اگر معرفت مىداشتند. (۱۰۲) و اگر آنان [از روى حقیقت] ایمان مىآوردند و [از سحر و جادو] پرهیز مىکردند، قطعا پاداشى که از جانب خداست [براى آنان] بهتر بود، اگر مىدانستند. (۱۰۳) اى کسانى که ایمان آوردهاید! [هنگام سخن گفتن با پیامبر] مگویید: راعنا [یعنى: در ارائه احکام، امیال و هوسهاى ما را رعایت کن] و بگویید: انظرنا [یعنى: مصلحت دنیا و آخرت ما را ملاحظه کن] و [فرمانهاى خدا و پیامبرش را] بشنوید. و براى کافران عذابى دردناک است. (۱۰۴) نه کافران از اهل کتاب و نه مشرکان، دوست ندارند که هیچ خیرى از سوى پروردگارتان بر شما نازل شود، در حالى که خدا هرکه را بخواهد به رحمت خود اختصاص مىدهد؛ و خدا داراى فضل بزرگى است. (۱۰۵)
و [یهودیان] از آنچه شیاطین در زمان پادشاهى سلیمان [از علم سحر بر مردم مىخواندند] پیروى کردند. و [سلیمان دست به سحر نیالود تا کافر شود، بنابراین] سلیمان کافر نشد، ولى شیاطین که به مردم سحر مىآموختند، کافر شدند. و [نیز یهودیان] از آنچه بر دو فرشته هاروت و ماروت در شهر بابل نازل شد [پیروى کردند]، و حال آنکه آن دو فرشته به هیچ کس نمىآموختند مگر آنکه مىگفتند: ما فقط مایه آزمایشیم [و علم سحر را براى مبارزه با ساحران و باطل کردن سحرشان به تو تعلیم مىدهیم]، پس [با به کار گرفتن آن در مواردى که ممنوع و حرام است] کافر مشو. اما آنان از آن دو فرشته مطالبى [از سحر] مىآموختند که با آن میان مرد و همسرش جدایى مىانداختند؛ در حالى که آنان به وسیله آن سحر جز بهاذن خدا قدرتآسیب رساندن بهکسى را نداشتند؛ و همواره چیزى را مىآموختند که به آنان آسیب مىرسانید و سودى نمىبخشید؛ و یقینا [یهود] مىدانستند که هر کس خریدار سحر باشد، در آخرت هیچ بهرهاى ندارد. و همانا بدچیزى است آنچه خود را به آن فروختند اگر معرفت مىداشتند. (۱۰۲) و اگر آنان [از روى حقیقت] ایمان مىآوردند و [از سحر و جادو] پرهیز مىکردند، قطعا پاداشى که از جانب خداست [براى آنان] بهتر بود، اگر مىدانستند. (۱۰۳) اى کسانى که ایمان آوردهاید! [هنگام سخن گفتن با پیامبر] مگویید: راعنا [یعنى: در ارائه احکام، امیال و هوسهاى ما را رعایت کن] و بگویید: انظرنا [یعنى: مصلحت دنیا و آخرت ما را ملاحظه کن] و [فرمانهاى خدا و پیامبرش را] بشنوید. و براى کافران عذابى دردناک است. (۱۰۴) نه کافران از اهل کتاب و نه مشرکان، دوست ندارند که هیچ خیرى از سوى پروردگارتان بر شما نازل شود، در حالى که خدا هرکه را بخواهد به رحمت خود اختصاص مىدهد؛ و خدا داراى فضل بزرگى است. (۱۰۵)
بنده یک مسئله ای را عرض کنم گفتن «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ» اول سوره ها به غیر از سوره مبارکه توبه واجب است ، چه اینکه آن را جزء سوره محسوب کنیم چه اینکه محسوب نکنیم و بین سوره ها حکم فرعی فقهی ان استحباب می باشد کما اینکه هر کاری مستحب است «کل شئ لم یبدأ ببسم الله فهو أبتر» لذا من از قاری محترم خواهش می کنم که این توجه را داشته باشند که اول آیات «بِسْمِ اللَّهِ» را بگویند ،چون در بحث نماز و صلاه و قرائت را خدمت آیت الله مظاهری و خدمت آیت الله تبریزی تلمذ کردیم و پنبه این بحث در آنجا زده شده .
شرح واژه های مودت،محبت و ولایت
سه کلمه در زبان عربی داریم که یکی کلمه «مودت» می باشد و یکی کلمه «محبت» می باشد و دیگری کلمه و«لایت» است که اگر به ظاهر این سه کلمه توجه کنیم عرف به آن ها دوست داشتن می گویند اما دوست داشتن ها فرق می کند لذا دوست داشتنی که به دلخوشی و ظاهر باشد به آن «وُدّ» گویند که همان «مودت» است و آن چیزی که از سر عشق ،تبعیت و اطاعت باشد به آن «حُبّ» گویند و آن چیزی که از سر سرپرستی و مسئولیتی که آن ولی دارد بر سر ما و دوست داشتن این ولایت را ما قبول کنیم به آن «ولایت» گویند .
عدم دلخوشی یهودیان از مسلمانان
در این آیه جمله«مَا یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُوا»۲ منظور این است که یهودیان و اهل کتاب دلخوشی از شما ندارند و دوست نداشتن در این آیه یعنی دلخوشی از شما ندارند لذا دوست داشتن در صورتی که مودت باشد ،ظاهر و اظهار است .
دستور پیامبر به مودت ذی القربی
لذا اینکه رسول اکرم مامور است که بفرمایند من از شما هیچ اجری نمیخواهم جز« إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبَىٰ» ۳ یعنی اینکه ظاهر امر را نسبت به قربای من را اینگونه نشان دهید گرچه اطاعت نمی کنید ،گناه هم می کنید و شیعه و محب واقعی هم نیستید اما مودت را انجام دهید .
مودت در کلام آیت الله بروجردی
لذا این چیزی که ما می‌بینیم از مرحوم آیت الله بروجردی معروف است از ایشان که گفتند آقا اشخاصی که می آیند در تعزیه ها و عزاداری ها و .. هر کدام برای یک چیزی می آیند ،شخصی می آید به عشق اینکه دهل بزند، دیگری به عشق این می آید که زنجیر بزند و یکی می آید به عشق اینکه بخواند فرمودند همه درست می گویند، بخاطر اینکه این مودت است ،دوست داشتن ظاهری و به معنای ابراز دوستی ظاهری است .
کمترین دوست داشتن
لذا همینکه مقام معظم رهبری می آیند و مردم میدوند و ابراز محبت می کنند و شعار می دهند این کار ها را دلخوش بودن و دوست داشتن می گویند ؛ نه اینکه این دوست داشتن ریشه اطاعت داشته باشد که سرآمد آن عشق باشد بلکه دوست دارند و مودت دارند بنابراین شخص هزار گناه مرتکب می شود اما مودت به اهل بیت هم دارد لذا کمترین دوست داشتن از نظر رتبه که انسان داشته باشد بحث «وُدّ» است .
مودت به معنای محبت ظاهری
البته در لغت آنچه که ما بررسی نمودیم اگر دقت کنید ،تمام آنهایی که اهل لغت بوده اند و من سرچ کرده ام هیچ چیزی غیر از دوست داشتن نداشته اند که بگویند لذا کلمه «وُدّ» را فقط به معنای دوست داشتن گرفته اند و دوست داشتن شخص ظاهری می باشد و من تعبیرش را اینگونه یافتم لذا یک زمان انسان دلخوش به یک چیزی می باشد .
حسادت یهودیان نسبت به پیامبر
یهودیان هم همینگونه می باشند بخاطر اینکه از سر حسادت می باشد یعنی یهود و اهل کتاب چرا نسبت به اهل بیت می فرماید «مَا یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ»۴ هیچ وقت آنها نسبت به شما دوستی و دلخوشی ندارند ؟ چون آنها حسود هستند زیرا بنا بود به زعم خودشان پیامبر از خودشان و یهود و بنی اسرائیل باشد اما بعد که دیدند از اعراب و قریش بود ،دلخوشی ندارند با اینکه میدانند ایشان پیامبر است و ایشان خاتم الانبیاء است و از این لحاظ شک و شبهه ای ندارند اما دلخوشی از ایشان ندارند.
سیره مشرکین در برابر مسلمانان
لذا فرمود :«مَا یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُوا»۵ یعنی هیچ موقع آنها دلخوشی ندارند؛ چه کسانی دلخوشی ندارند ؟ «الَّذِینَ کَفَرُوا» و اهل کتاب و مشرکین ؛ «أَنْ یُنَزَّلَ عَلَیْکُمْ مِنْ خَیْرٍ مِنْ رَبِّکُمْ»۶ اینکه از طرف خداوند برای شما نازل شود پس پیامبر و قران آمده ولی آنها دلخوشی ندارند .
مرتبه اول دوست داشتن
در کتب لغت آنچه که من دیده ام تمامش همین بود که عرض کردم و فقط کلمه دوست داشتن بدون تفسیر می باشد پس بنابراین مرتبه را اگر برای دوست داشتن بخواهیم حساب کنیم رتبه اولی و ظاهری «وُدّ» می باشد بعد «حُبّ» است و بعد «ولایت» می باشد که این سه در طول هم حساب می شوند.
چگونگی مقامات انسانی
آنچه که مهم است از مقامات انسان از عالم ماده و نطفه و قبل از آن نباتات شروع می شود تا به قرب الی الله برسد که اهل معرفت صد مقام حساب کرده اند ،یک سری مقاماتی موجود است که آنها متوقف بر مقامات قبلی می باشد مثلا حب متوقف بر اطاعت است و دلیل این مطلب را قرآن فرموده :«قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ»۷ لذا اگر ما حب داشته باشیم و محب باشیم آنوقت محبوب هم هستیم و این‌ها طرفینی است ولی «وُدّ» اینطور نیست بلکه ممکن است من از شخصی خوشم بیاید ولی او از من خوشش نیاید.
معنای دوست داشتن طرفینی
ما یک عروس برای پسر خود گرفتیم و عقد کردیم ، خانواده و طرفین همه عالی و خوب اما دختر از پسر ما خوشش نمی امد و همه چیز را دوست داشت غیر از پسر ما گفتیم خب برو خانه ی خود پس طلاقش دادیم و رفت لذا ما میگوییم خیلی خوب هستیم ؛خب باشید! پسر شما ما خیلی خوب است و طلبه می باشد؛ خب باشد ! این دوستش ندارد لذا این دوست نداشتن دست خود آدم نیست.
برگزیدن دوست و همسر
حتی در روایات داریم که حتی می خواهید دوست برگزینید ، دوستی که از او خوشت آمد آن وقت با او دوست شو یا «وانکحوا ما تاب» یعنی آنچه که تو را خوش آید ،ازدواج کنید با آنهایی که خوشتان می آید و به دل شما می‌نشیند لذا این خوش آمدن حب است ؟! خیر حب نیست .
حبّ نسبت به ذات احدیت
من فکر می کنم حب فقط آنچه که حقیقت است نسبت به ذات احدیت می باشد لذا فرمود :«إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ»۸ آنوقت «فَاتَّبِعُونِی» یعنی پیامبر را «یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ» ،حب اصلا معنای حقیقی آن و آن مصداق واقعی در ذات حضرت ربوبی است یعنی ما باید مقاماتی را طی کنیم تا بتوانیم برسیم به دوست داشتن خدا و دوست داشتن خدا ما را .
معنا و تفسیر ولایت
از این مطلب که بالاتر رویم ،بحث ولایت است یعنی آن دوست داشتنی که اصلا سرپرستی و ولایت را ما میپذیریم که ولایت خداوند :«إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ »۹ و عرض بنده این است که حب بدون اطاعت نمی شود و مقدمه حب این است که اطاعت داشته باشید قران هم این مطلب را بیان نموده است.
