۞ امام علی (ع) می فرماید:
امام صادق عليه السلام فرمود: مسلمان برادر مسلمان اسـت بـه او ظلم نمى كند و وی را خوار نمى سازد و غیبت وی را نمى كند و وی را فریب نمى دهد و محروم نمى كند. ‌وسائل الشيعه 8: 597 ‌

موقعیت شما : صفحه اصلی » تفسیر آیات 81 تا 90
  • شناسه : 5366
  • 03 می 2023 - 19:13
  • 91 بازدید
  • ارسال توسط :
  • نویسنده : تفسیر رضوان
  • منبع : حوزه علمیه اصفهان
آیه ۹۰ | ارزان فروشى یهود وفرجام عذاب‏شان
آیه 90 | ارزان فروشى يهوديان و فرجام عذاب‏ آلودشان‏

آیه ۹۰ | ارزان فروشى یهود وفرجام عذاب‏شان

تفسیر سوره مبارکه بقره آیه  ۹۰ جلسه ۱ حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی ۱ جلسه تفسیر آیه نود بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏ ‏وَ لَمَّا جاءَهُمْ کِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ وَ کانُوا مِنْ قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِینَ کَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا کَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الْکافِرِین‏ (۸۹)  بِئْسَمَا اشْتَرَوْا […]

تفسیر سوره مبارکه بقره آیه  ۹۰ جلسه ۱

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

۱ جلسه تفسیر آیه نود

http://bayanbox.ir/view/7348000871258179768/hadith-line.png

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

وَ لَمَّا جاءَهُمْ کِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ وَ کانُوا مِنْ قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِینَ کَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا کَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الْکافِرِین‏ (۸۹)  بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ أَنْ یَکْفُرُوا بِما أَنْزَلَ اللَّهُ بَغْیاً أَنْ یُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلى‏ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ فَباؤُ بِغَضَبٍ عَلى‏ غَضَبٍ وَ لِلْکافِرینَ عَذابٌ مُهینٌ (۹۰)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 و هنگامى که براى آنان از سوى خدا کتابى [چون قرآن‏] آمد که تصدیق کننده توراتى است که با آنان است، و همواره پیش از نزولش به خودشان [در سایه ایمان به آن‏] مژده پیروزى بر کافران مى‏دادند، پس [با این وصف‏] زمانى که قرآن [که پیش از نزولش آن را با پیشگویى تورات مى‏شناختند] نزد آنان آمد، به آن کافر شدند؛ پس لعنت خدا بر کافران باد. (۸۹) بد چیزى است آنچه خود را به آن فروختند که از روى حسد به آنچه خدا نازل کرده کفر مى‏ورزند، [و معترضانه مى‏گویند:] چرا خدا از فضل و احسانش به هر کس از بندگانش که بخواهد [کتاب آسمانى‏] نازل مى‏کند، پس آنان به خشمى بر روى خشمى سزاوار شدند. و براى کافران عذابى خوار کننده است. (۹۰)

http://bayanbox.ir/view/5122040553263843431/poster4.jpg

تفسیر سوره مبارکه بقره – آیه ۹۰

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

http://bayanbox.ir/view/7348000871258179768/hadith-line.png

«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

وَ لَمَّا جاءَهُمْ کِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ وَ کانُوا مِنْ قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِینَ کَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا کَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الْکافِرِین‏ (۸۹)  بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ أَنْ یَکْفُرُوا بِما أَنْزَلَ اللَّهُ بَغْیاً أَنْ یُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلى‏ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ فَباؤُ بِغَضَبٍ عَلى‏ غَضَبٍ وَ لِلْکافِرینَ عَذابٌ مُهینٌ (۹۰)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 و هنگامى که براى آنان از سوى خدا کتابى [چون قرآن‏] آمد که تصدیق کننده توراتى است که با آنان است، و همواره پیش از نزولش به خودشان [در سایه ایمان به آن‏] مژده پیروزى بر کافران مى‏دادند، پس [با این وصف‏] زمانى که قرآن [که پیش از نزولش آن را با پیشگویى تورات مى‏شناختند] نزد آنان آمد، به آن کافر شدند؛ پس لعنت خدا بر کافران باد. (۸۹) بد چیزى است آنچه خود را به آن فروختند که از روى حسد به آنچه خدا نازل کرده کفر مى‏ورزند، [و معترضانه مى‏گویند:] چرا خدا از فضل و احسانش به هر کس از بندگانش که بخواهد [کتاب آسمانى‏] نازل مى‏کند، پس آنان به خشمى بر روى خشمى سزاوار شدند. و براى کافران عذابى خوار کننده است. (۹۰)

بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِٓ أَنْفُسَهُمْ أَنْ یَکْفُرُوا بِمَآ أَنْزَلَ اللَّهُ بَغْیًا أَنْ یُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلَىٰ مَنْ یَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِ ۖ فَبَآءُوا بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٍ ۚ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُهِینٌ ۱

بیان نکات پیرامون عاقبت بنی اسرائیل

آیه نود از سوره مبارکه بقره به دنبال آیات قبلی که در بحث مذمت و چگونگی تمرد و طغیان و نافرمانی بنی‌ اسرائیل از انبیاء و خداوند بود و بیان می کردند و در این آیه هم نکات جالبی را در بحث ثمره آن تمرد ها و نافرمانی ها و پیمان شکنی های مختلفی که داشتند بیان می کند .

شکستن مداوم عهد ها

البته جمله ای را معترضه در پرانتز خدمت شما عرض کنم که یکی از خصوصیات بنی اسرائیل این بوده است که دائما با پیامبران که از طرف خداوند بوده اند قرارداد و میثاق می بستند و به اندک زمانی طول نمی کشید آنها میثاق ها و پیمان های خود را می‌شکستند و هر کاری که دلشان می خواست مرتکب می شدند و برای آنها دو مرتبه بلا نازل می شد و می آمدند التماس پیامبر را می کردند که ما اشتباه کردیم و توبه می کنیم و از خداوند بخواه که بلا را از ما بردارد لذا این توبه دومرتبه برداشته می شد و توبه خود را میشکستند پس کار آنها همین بود.

شکنجه و کشتار پیامبران

 لذا بعضی اوقات دست می بردند و پیامبران را می کشتند و شکنجه می کردند و زمانی بوده که پیامبرانی که در ترویج و تبلیغ دین حضرت موسی علی نبینا و آله و علیه السلام بودند آنها را دسته جمعی می کشتند و ثمره آن قساوت قلبی است که در وجود آنها نهادینه شده بود که  دست بردار نبودند.

افعال مدح و ذم

خداوند متعال می فرماید:«بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِٓ أَنْفُسَهُمْ»۲ اگر یادتان باشد در بحث ادبیات یک سری از افعال داشتیم که افعال مدح و ذم بودند لذا «بِئْسَ» یکی از افعالی است که برای ذم است مثل «نِعمَ» که برای مدح می باشد  و «بِئْسَ» یعنی بد چیزی  و چه بسیار بد است و «نِعمَ» به معنای چه بسیار خوب است « نعم الوکیل ،نعم المولی و نعم النصیر» چه بسیار مولای خوبی است .

مراد از اشتراء و معامله

 لذا در این آیه «بِئْسَمَا اشْتَرَوْا» یعنی چه بد چیزی است که آمدید به دست اوردید که «اشْتَرَاء» یعنی به دست آوردن البته کلمه «اشْتَرَاء» در زبان محاوره ای عرب وقتی اینگونه استعمال می شود هم بیع را شامل می شود هم اشتراء را ،هم بایع را شامل می شود هم مشتری را ،هر دو را شامل می شود لذا اینکه در این آیه فرموده فکر نکنید که اشتراء فقط منظور مشتری بودن است ، منتهی می فرماید یا به عنوان بایع یا به عنوان مشتری شما به دست آورید و یک معامله را انجام داده اید ،این معامله که انجام داده ای در قبالش چه چیزی داده اید ؟«أَنْفُسَهُمْ».

فروش وجود و نفس انسانی

 لذا فرمود: «بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِٓ أَنْفُسَهُمْ»۳ نفس های خودتان را دادید که به معنای این است که وجود خودتان را دادید و در برابرش «أَنْ یَکْفُرُوا بِمَآ أَنْزَلَ اللَّهُ بَغْیًا» ۴ اینکه شما کافر شدید به انچه که خداوند بر شما فرستاده است .

دلیل حسادت و بغی بنی اسرائیل

کلمه «بَغْیًا» در آیه مذکور یعنی حسد بردن ،لذا در ما نحن شان نزول آیات پیرامون بنی اسرائیل بود که در اطراف مدینه کوچ کرده بودند و آمده بودند و با همدیگر ائتلاف کرده بودند قبیله به قبیله که ظهور خاتم انبیاء را ببینید و خیلی از آنها به طمع این بودند که پیامبر خاتم از خودشان باشد و فکر می کردند چون خودشان موحد هستند حتما پیامبر آخرالزمان از موحدین ظهور می کند در حالی که برعکس شد بلکه نه تنها از موحدین ظهور نکرد بلکه  از وسط قوم جاهلی عرب مشرک پیامبر خاتم که از فرزندان اسماعیل علی نبینا و آله و علیه السلام بود ظهور کرد لذا کلمه «بَغْیًا» یعنی از روی حسادت و طغیان گری .

مذمت خداوند نسبت به بنی اسرائیل

 در هر حال شما چه کاری کردید ؟ خداوند متعال دارد مذمت می کند که وای به حال شما بدبخت ها «بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِٓ أَنْفُسَهُمْ أَنْ یَکْفُرُوا بِمَآ أَنْزَلَ اللَّهُ»۵ 

نحوه استعمال سیاق کلمه

 در اینجا استعمال سیاق کلمه به غائب است و وقتی استعمال سیاق اینگونه در بحث «بئس» و افعال ذم استعمال شود شدت آن مذمت را در واقع در معنایش می رساند لذا «بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِٓ أَنْفُسَهُمْ»۶ واقعا خودتان را به چه چیزی از دست دادید در برابر اینکه «أَنْ یَکْفُرُوا بِمَآ أَنْزَلَ اللَّهُ»۷ که کافر شدید به انچه که خداوند نازل کرده است .

عدم آرامش در شخص حسود

 لذا از چه جهت این کار را کردید ؟ «بَغْیًا» از روی حسادت و علت اینکه شما چنین کاری کردید که واقعا امیر المومنین می فرماید «الحسود لا یسود» این «لا یسود» نه اینکه سود نمی برد بلکه آرامش ندارد پس انسان حسود آسایش و آرامش ندارد لذا حسادت انسان را به درک واصل می کند .

ثمره حسادت در آیات

در آیات قبل هم داشتیم که حسادت کاری میکند که انسان نابود شود و باعث می شود که بدتر از اینکه انسان نابود و هلاک می شود اینکه «ۚفَلَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الْکَافِرِینَ»۸ یعنی لعنت خداوند بر ادم هایی که اینگونه کفر ورزیدند .

نحوه حسادت بنی اسرائیل

لذا «بَغْیًا» یعنی از روی حسادت کردن که پیامبر از شما نیست و اینکه مجالی برای شما درست نمی شود چون بنی اسرائیل حکومت حضرت موسی و عیسی و حکومت صالحین را دیده بودند بالاخره و گفتند پیامبر خاتم که می آید خیلی بالاتر است لذا حکومت بالایی دارد و ما سردمدار حکومت می شویم و وقتی آمدند دیدند که اصلا نمی توانند خودشان را راضی کنند که ایمان بیاورند چه رسد به اینکه در دایره و جلگه حکومت قرار بگیرند .

نحوه مشیت بر بندگان

لذا فرمود:«بَغْیًا أَنْ یُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلَىٰ مَنْ یَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِ»۹ اینکه خداوند نازل فرموده است از جهت فضلش بر کسی که مشیت حضرت حق بر او قرار گرفته است از بندگانش .

مشیت و زمینه سازی

البته مشیت را قبلا اشاره کرده ام الان هم عرض می کنم که مشیت دائر مدار زمینه سازی خود ما است یعنی اینکه خداوند مشیت کند ، مشیت حضرت حق بر این است که خودمان بخواهیم که اگر یادتان باشد این موضوع را مفصل بحث کردیم در تفسیر سوره مبارکه بقره که بحث یشاء و مشیت الهی را گفتیم .

تعبیر معقول به محسوس

گفتیم یک اراده داریم که اراده خداوند اگر بر چیزی تعلق گرفت موجود می شود لذا «إِنَّمَآ أَمْرُهُٓ إِذَآ أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ»۱۰ که گفته شده برای این است که ما بفهمیم تعبیر معقول به محسوس است ، یعنی همین که خداوند اراده کند آن موجود می شود .

مشیت و ایجاد نعمت

ولی مشیت اینگونه نیست بلکه مشیت ایجاد نعمت است یعنی خداوند نعمت را خلق کرده  ،لذا یک خلق و آفرینش داریم و یکی هم آن را در منصه ظهور گذاشتن داریم پس مشیت در این باب است که  باید زمینه آن را خودمان ایجاد کنیم به دنبال آن باشیم مثل بحث اهتدا و هدایت .

مشیت خداوند بر فرزندان اسماعیل

 لذا معلوم است که فرزندان حضرت اسماعیل علی نبینا و آله و علیه السلام که رسید نسبشان به پیامبر خاتم ،آنها به گونه ای عمل کردند که مشیت حضرت حق بر آنها قرار گرفت که خانم انبیاء از انها باشد ،ان سلاله پاک و نجابتی که در وجود فرزندان حضرت اسماعیل قرار گرفت کار را به اینجا کشاند ولی فرزندان اسحاق را شما ملاحظه کنید وقتی به هم حسادت کردند و برادر کشی راه انداختند کار آنها به جایی رسید که نبوت را از نسل حضرت یوسف علی نبینا و آله و علیه السلام منقطع کردند .

مشیت الهی و قوم جاهلی عرب

لذا چه کسانی بودند که مشیت حضرت حق را به دنبال داشتند که بر آنها نازل شده قرآن و خاتم انبیاء در میان آنها قرار گیرد ؟ آنها همین قومی بودند که معروف به قوم جاهلی عرب هستند که مشرکین بودند اما این شرک و کفر و همه اینها دور آنها را گرفته بود و ابوطالب و عبدالمطلب در همه نسل هایشان موحد و خداپرست  بودند .

حضرت عبدالمطلب از موحدین

لذا پس آمدند که خانه خداوند را خراب کنند، حضرت عبدالمطلب شتر خود را گم کرده بود به او گفتند کجا می روی؟ فرمود شتر خود را کم کرده ام گفتند شما پرده دار خانه خداوند و کعبه هستید  میخواهند خانه را خراب کنند!ایشان فرمودند خانه چه کسی را ؟ گفتند خانه خدا را لذا فرمود این خانه صاحب دارد و خودش می داند لذا شتری که برای من است باید پیدایش کنم و این شد که خداوند تبارک و تعالی ابابیل را فرستاد و ابرهه و سپاهش را به درک فرستاد.

فضل و رحمت خداوند

لذا می فرماید که «أَنْ یُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلَىٰ مَنْ یَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِ»۱۱ این هم از فضل خداوند بوده که مشیت حضرت حق را آنها به دست آوردند و خداوند از فضل خودش کتاب قران را بر انها نازل کرد .

غضب اول خداوند بر بنی اسرائیل

در ادامه فرمود :«فَبَآءُوا بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٍ»۱۲ یعنی انها چه خوار شدند و «فَبَآءُوا» یعنی بر آنها عذاب خوار کننده ای آمد به واسطه غضبی بر غضب لذا غضب به خاطر اینکه ایمان نیاوردند و میثاق داشتند که ایمان بیاورند ولی ایمان نیاوردند .

غضب دوم خداوند بر بنی اسرائیل

 بعد هم حسادت کردند و اشتراء به وسیله انفس کردند یعنی نفس های خود را دادند ،وجود خودشان را دادند ،دین و دیانت و آخرت خود را دادند در برابر کفری که ورزیدند به قرآن و آنچه که خداوند نازل کرده بود و به تورات و انجیل و بما انزل الله که همه ی اینها را شامل می شود لذا به چه جهت بنی اسرائیل اینگونه عمل کردند ؟ «بَغْیًا» که این غضب دوم خداوند می شود یعنی زمینه اینکه خشم خداوند را برای خودشان فراهم کنند .

اختصاص عذاب خوار کننده

در آخر آیه می فرماید :«وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُهِینٌ»۱۳ و به این کافران عذابی خوار کننده مختص است و عذابی که آنها را ذلیل می کند .

نقش جمله  «أَنْ یَکْفُرُوا»

البته جمله «أَنْ یَکْفُرُوا» در آیه اسم معول است که اسم مخصوص به ذم است چون افعال ذمی که در اینجا هستند آنچه که مسلم است افعابی که « بئس» و از افعال ذم می باشد یک فاعل و یک اسم مخصوص می خواهد که اسم مخصوص آن «أَنْ یَکْفُرُوا» است یعنی کفر آنها بما انزل الله.

منظور از «بِمَآ أَنْزَلَ اللَّهُ»

کلمه «اشْتَرَاء» را هم عرض کردیم  که به معنای خرید و فروش است هر دو استعمال شده در این باب و «بِمَآ أَنْزَلَ اللَّهُ»۱۴ که در آیه داشتیم انچه که مسلم است و متبادر به ذهن می کند خود قران است و یعنی انچه که خداوند نازل کرده که قران است و شریعت مقدس حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم .

حسادت ،تعدی و تجاوز یهود

کلمه «بَغْیًا» را هم عرض کردیم که معنای آن را که در واقع در این آیه مفعول له است که یکی از ارتباطات شئ با فعل در جمله ارتباط و نسبت  تعلیلی است و منظور این است که چرا آنان اشتراء انفس کردند و کفر بما انزل الله داشته باشند ؟ علت آن «بَغْیًا» بوده و به خاطر بغی و حسد انها لذا بغی شامل تعدی ،تجاوز و حسادت می شود که البته علت تعدی و تجاوز  از روی حسادت است بر اینکه پیامبر اسلام از اعراب و اولاد اسماعیل قرار گرفته و از قوم یهود و بنی اسرائیل ظهور نکرده است .

اعطاء مقام نبوت

جمله «أَنْ یُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلَىٰ مَنْ یَشَآءُ مِنْ عِبَادِهِ» ۱۵ در واقع جواب به آنهایی است که مقام نبوت را  موهبت الهی میدانند که جواب داده شده است و خداوند به هر کسی که بخواهد عطا می کند و البته انها چه کسانی هستند ؟ آنها دارای شرایط نبوت و شرایط اینکه آن رسالت در وجود آنها قرار بگیرد و هر کسی نمی تواند ، به عبارت کلی عصمتی که در وجود پیامبر بوده و به واسطه اینکه تمام اجداد ایشان هم این را به دنبال داشتند .

 منابع

۱_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۲_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۳_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۴_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۵_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۶_سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۷_سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۸_ سوره مبارکه بقره آیه ۸۹

۹_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۱۰_ سوره مبارکه یس آیه ۸۲

۱۱_سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۱۲_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۱۳_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۱۴_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

۱۵_ سوره مبارکه بقره آیه ۹۰

Visits: 1

برچسب ها

این مطلب بدون برچسب می باشد.

پاسخ دادن

ایمیل شما منتشر نمی شود. فیلدهای ضروری را کامل کنید. *

*

New Page 1