پژوهش های تفسیری آیه بیست و یکم سوره بقره تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان موضوع : فراخواندن مردم به پرستش آفریدگار با یادآوری نتیجه ۲۱) یا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ اى مردم! پروردگارتان را پرستش کنید، کسى که شما و کسانى را که پیش از شما […]
پژوهش های تفسیری آیه بیست و یکم سوره بقره
تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان
موضوع :فراخواندن مردم به پرستش آفریدگار با یادآوری نتیجه
اى مردم! پروردگارتان را پرستش کنید، کسى که شما و کسانى را که پیش از شما بودند آفرید، تا شاید شما [خودتان را] حفظ کنید.
نکته ها و اشاره ها :
۱) نکته اول
این آیه با خطاب «اى مردم» آغاز شد. این تعبیر که بیست بار در قرآن تکرار شده، اشاره به همه ى مردم از هر نژاد و قبیله و از هر دین و آیین است؛ یعنى دعوت به پرستش خدا و توحید، فراخوانى جهانى و همگانى است.
آرى انسان نمى تواند بدون عبادت زندگى کند. همه ى مردم، به شکلى و به نوعى، عبادت و پرستش دارند و این پرستش جزء غرایز ذاتى و فطرى بشر است.[۱]
۲) نکته دوم
این آیه به نعمت آفرینش انسانها اشاره مى کند[۲] تا حسّ شکرگزارى آنان را بر انگیزد و زمینه ى پرستش و فروتنى آنان در برابر خدا ایجاد شود.
آرى آفرینش پیچیده و دقیق انسان نشانه اى از علم و قدرت و رحمت پروردگار و نعمتى بزرگ است که تفکّر در آن انسان را به خداشناسى و خداپرستى سوق مى دهد.
سزد که روى عبادت نهند بر در حکمش
مُصوِّرى که تواند نگاشت نقش چنین را
۳) نکته سوم
در این آیه به آفرینش نیاکان اشاره شده است؛ یعنى همانطور که خدا آفریدگار شماست، آفریدگار پدران شما نیز هست؛ از این رو اهمیت نعمت آفرینش دو چندان مى شود. در ضمن این تعبیر مى تواند اشاره به آن باشد که به بت پرستى نیاکانتان استدلال نکنید، چرا که آنان آفریدگار خود را نشناخته اند.
۴) نکته چهارم
در این آیه به نتیجه و ثمره ى خدا پرستى اشاره شده است که همان تقوا و پارسایى است؛[۳] یعنى عبادت خدا چیزى بر جاه و جلال او نمى افزاید بلکه فایده اش به خود انسان بازمى گردد؛ چون زمینه ساز شناخت خدا و عشق بیشتر به او و اطاعت از دستوراتش مى شود که در تقوا تبلور مى یابد.[۴]
آموزه ها و پیامها :
۱) پرستش آفریدگار، کلاس تربیت انسان و آموزش تقواست.
۲) توجه به پرورش دهندگى و آفرینندگى خدا، عامل (سپاسگزارى و) پرستش اوست.
۳) آفریدگار شما و نیاکانتان یکى است (پس در تاریخ بشریت آفریدگار دیگرى را جستوجو نکنید و شرک نورزید).
[۲] واژه ى« خَلْق» در اصل به معناى اندازه گیرى و تقدیر است و از آنجا که آفرینش همراه با اندازه گیرى است به آن خلق گویند. البته گاهى به ابداع چیزى( بدون اینکه مادهى اصلى داشته باشد) گفته مىشود
[۳] واژه ى« لعّل» گاهى براى بیان تردید و گاهى براى بیان مقتضى است؛ یعنى اگر کسىخدا را بپرستد، زمینه و اقتضاى تقوا وجود دارد، البته به شرط آنکه مانعى به وجود نیاید
[۴] در مورد واژهى« تقوا» ذیل آیهى ۲ سورهى بقره و در مورد« رَبِّ» ذیل آیهى ۲ سورهى حمد مطالبى بیان کردیم و در آیهى ۲۸۲ سورهى بقره نیز مطالبى در مورد رابطهى پارسایى و دانشافزایى خواهد آمد
