ترکیب آیه دهم سوره بقره

« فی قُلوبِهِم مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللهُ مَرَضا وَلَهُم عَذابٌ عظیمٌ بِماکانوا یَکذِبون (۱۰)»   

« در دل هایشان بیماری است، پس خدا ایشان را بیماری افزود و آنان را به سبب اینکه دروغ می گفتند،عذابی دردناک است »

فی:
ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.

قُلوب:

ترکیب: اسم مجرور به حرف جر فی ، علامت جر: کسره ظاهری
فی قلوب: جار و مجرور و متعلق به افعال عموم مقدّر، محلا مرفوع، خبرمقدّم

هِم:

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون و محلاً مجرور، مضافٌ الیه

مَرَضٌ:

ترکیب: مبتدا ی موخر مرفوع به ضمه ی ظاهری

فَ:

ترکیب: فاء عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.

زادَ:

ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر فتح

هُم:

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً منصوب، مفعول به اول

الله:

ترکیب: فاعل و مرفوع به ضمه ظاهری

مَرَضاً:

ترکیب: مفعولٌ به دوم و منصوب به ضمه ظاهری

وَ:

ترکیب: حرف عطف یا عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.

لَ:

ترکیب: حرف جر، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.

هُم:

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جر لَ  

لَهُم: جارومجرور ومتعلق به افعال عموم مقدر، خبر مقدم

عذابٌ:

ترکیب: مبتدای موخر و مرفوع به ضمه ظاهری

اَلیم:

ترکیب: صفت عذاب و مرفوع به ضمه ظاهری

بِ:

ترکیب: حرف جر، مبنی بر کسر، محلی از اعراب ندارد.

ما:

تجزیه: موصول اسمی، موصول مشترک، مبنی، غیرعامل، غیر متصرف، جامد، معرفه،
ترکیب: مای موصوله و یا مصدریه، مبنی بر سکون

کانوا:

تجزیه: فعل ماضی، صیغه ی جمع مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده ی کون، معتل، اجوف واوی، لازم، معلوم، مبنی، از افعال ناقصه، متصرف
ترکیب: فعل ماضی از افعال ناقصه، مبنی بر ضم،     واو : ضمیر متصل، مبنی، محلا مرفوع، اسم  کانَ

بما کانوا: لفظ ( کانو ) به وسیله مای مصدریه به تاویل مصدر می رود و چنین می شود: بِکَونِهم و این جار و مجرور متعلق است به افعال عموم مقدر و محلا مجروراست.

یَکذِبون :

تجزیه: فعل مضارع، صیغه ی جمع مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده ی کذب، سالم، لازم، معلوم، معرب، متصرف،
ترکیب: فعل مضارع مرفوع به ثبوت نون       واو : ضمیر متصل، مبنی، محلا مرفوع، فاعل، این جمله فعلیه محلا منصوب خبر (کانَ) است.  

جملات این آیه:

١- فی قلوبهم: شبه جمله به همراه متعلق محذوف خبر مقدم و محلا مرفوع

٢- عطف بر جمله مستا نفه و محلی از اعرب ندارد.

٣- شبه جمله به همراه متعلق محذوف خبر مقدم و محلا مرفوع

٤- جمله فعلیه خبریه. خبر کانوا و محلا منصوب

۵- فی قلوبهم مرض، جمله مستانفه محلی از اعراب ندارد.