ترکیب آیه دهم سوره بقره « فی قُلوبِهِم مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللهُ مَرَضا وَلَهُم عَذابٌ عظیمٌ بِماکانوا یَکذِبون (۱۰)» « در دل هایشان بیماری است، پس خدا ایشان را بیماری افزود و آنان را به سبب اینکه دروغ می گفتند،عذابی دردناک است » فی: ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد. قُلوب: […]
« در دل هایشان بیماری است، پس خدا ایشان را بیماری افزود و آنان را به سبب اینکه دروغ می گفتند،عذابی دردناک است »
فی: ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.
قُلوب:
ترکیب: اسم مجرور به حرف جر فی ، علامت جر: کسره ظاهری
فی قلوب: جار و مجرور و متعلق به افعال عموم مقدّر، محلا مرفوع، خبرمقدّم
هِم:
ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون و محلاً مجرور، مضافٌ الیه
مَرَضٌ:
ترکیب: مبتدا ی موخر مرفوع به ضمه ی ظاهری
فَ:
ترکیب: فاء عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.
زادَ:
ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر فتح
هُم:
ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً منصوب، مفعول به اول
الله:
ترکیب: فاعل و مرفوع به ضمه ظاهری
مَرَضاً:
ترکیب: مفعولٌ به دوم و منصوب به ضمه ظاهری
وَ:
ترکیب: حرف عطف یا عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.
لَ:
ترکیب: حرف جر، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.
هُم:
ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جر لَ
لَهُم: جارومجرور ومتعلق به افعال عموم مقدر، خبر مقدم
عذابٌ:
ترکیب: مبتدای موخر و مرفوع به ضمه ظاهری
اَلیم:
ترکیب: صفت عذاب و مرفوع به ضمه ظاهری
بِ:
ترکیب: حرف جر، مبنی بر کسر، محلی از اعراب ندارد.
ما:
تجزیه: موصول اسمی، موصول مشترک، مبنی، غیرعامل، غیر متصرف، جامد، معرفه، ترکیب: مای موصوله و یا مصدریه، مبنی بر سکون
کانوا:
تجزیه: فعل ماضی، صیغه ی جمع مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده ی کون، معتل، اجوف واوی، لازم، معلوم، مبنی، از افعال ناقصه، متصرف ترکیب: فعل ماضی از افعال ناقصه، مبنی بر ضم، واو : ضمیر متصل، مبنی، محلا مرفوع، اسم کانَ
بما کانوا: لفظ ( کانو ) به وسیله مای مصدریه به تاویل مصدر می رود و چنین می شود: بِکَونِهم و این جار و مجرور متعلق است به افعال عموم مقدر و محلا مجروراست.
یَکذِبون :
تجزیه: فعل مضارع، صیغه ی جمع مذکر غایب، ثلاثی مجرد، از ماده ی کذب، سالم، لازم، معلوم، معرب، متصرف، ترکیب: فعل مضارع مرفوع به ثبوت نون واو : ضمیر متصل، مبنی، محلا مرفوع، فاعل، این جمله فعلیه محلا منصوب خبر (کانَ) است.
جملات این آیه:
١- فی قلوبهم: شبه جمله به همراه متعلق محذوف خبر مقدم و محلا مرفوع
٢- عطف بر جمله مستا نفه و محلی از اعرب ندارد.
٣- شبه جمله به همراه متعلق محذوف خبر مقدم و محلا مرفوع
٤- جمله فعلیه خبریه. خبر کانوا و محلا منصوب
۵- فی قلوبهم مرض، جمله مستانفه محلی از اعراب ندارد.
