۞ امام علی (ع) می فرماید:
امام صادق عليه السلام فرمود: مسلمان برادر مسلمان اسـت بـه او ظلم نمى كند و وی را خوار نمى سازد و غیبت وی را نمى كند و وی را فریب نمى دهد و محروم نمى كند. ‌وسائل الشيعه 8: 597 ‌

موقعیت شما : صفحه اصلی » تفسیر آیات 41 تا 50
  • شناسه : 3660
  • ۱۳ دی ۱۴۰۱ - ۱۷:۱۵
  • 188 بازدید
  • ارسال توسط :
  • نویسنده : تفسیر رضوان
  • منبع : حوزه علمیه اصفهان
آیه ۴۹  | نسل کُشی فرعونیان | جلسه ۰۱
آیه 49 | نسل کُشی فرعونیان | جلسه 01

آیه ۴۹ | نسل کُشی فرعونیان | جلسه ۰۱

تفسیر سوره مبارکه بقره آیه ۴۹ جلسه ۱ حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی ۱  جلسه تفسیر آیه چهل و نهم بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏ وَ اتَّقُوا یَوْماً لاَ تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئاً وَ لاَ یُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَهٌ وَ لاَ یُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَ لاَ هُمْ یُنْصَرُونَ(۴۸) وَ إِذْ نَجَّیْناکُمْ‏ مِنْ آلِ […]

تفسیر سوره مبارکه بقره آیه ۴۹ جلسه ۱

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

۱  جلسه تفسیر آیه چهل و نهم

http://bayanbox.ir/view/7348000871258179768/hadith-line.png

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

وَ اتَّقُوا یَوْماً لاَ تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئاً وَ لاَ یُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَهٌ وَ لاَ یُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَ لاَ هُمْ یُنْصَرُونَ(۴۸) وَ إِذْ نَجَّیْناکُمْ‏ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ یُذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ وَ فی‏ ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظیم‏» (۴۹)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 و از روزى پروا کنید که نه کسى از کسى عذابى را دفع مى‏کند، و نه از کسى شفاعتى مى ‏پذیرند، و نه از کسى [در برابر گناهانش‏] فدیه و عوضى مى‏گیرند، و نه [براى رهایى از آتش دوزخ‏] یارى مى ‏شوند. (۴۸) و [یاد کنید] آن گاه که شما را از [سیطره حکومت ظالمانه‏] فرعونیان نجات دادیم؛ آنان که همواره شما را به سخت‏ترین صورت شکنجه مى‏کردند، پسران شما را سر مى‏بریدند و زنان شما را [براى بیگارى و کنیزى‏] زنده مى ‏گذاشتند. و در این سختى ‏ها ومشکلاتْ آزمایشى بزرگ از سوى پروردگارتان بود. (۴۹)

http://bayanbox.ir/view/5122040553263843431/poster4.jpg

تفسیر سوره مبارکه بقره – آیه ۴۹

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

http://bayanbox.ir/view/7348000871258179768/hadith-line.png

«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

وَ اتَّقُوا یَوْماً لاَ تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئاً وَ لاَ یُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَهٌ وَ لاَ یُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَ لاَ هُمْ یُنْصَرُونَ(۴۸) وَ إِذْ نَجَّیْناکُمْ‏ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ یُذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ وَ فی‏ ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظیم‏» (۴۹)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

 و از روزى پروا کنید که نه کسى از کسى عذابى را دفع مى‏کند، و نه از کسى شفاعتى مى ‏پذیرند، و نه از کسى [در برابر گناهانش‏] فدیه و عوضى مى‏گیرند، و نه [براى رهایى از آتش دوزخ‏] یارى مى ‏شوند. (۴۸) و [یاد کنید] آن گاه که شما را از [سیطره حکومت ظالمانه‏] فرعونیان نجات دادیم؛ آنان که همواره شما را به سخت‏ترین صورت شکنجه مى‏کردند، پسران شما را سر مى‏بریدند و زنان شما را [براى بیگارى و کنیزى‏] زنده مى ‏گذاشتند. و در این سختى ‏ها ومشکلاتْ آزمایشى بزرگ از سوى پروردگارتان بود. (۴۹)

وَ إِذْ نَجَّیْناکُمْ‏ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ یُذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ وَ فی‏ ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظیم‏» (۴۹)

مقدمه

سوره مبارکه بقره آیه چهل و هشتم پیرامون بحث شفاعت را مفصل مباحث آن را بیان نمودیم لذا بحث آیه چهل و نهم از سوره بقره را شروع می کنیم  :

 وَإِذْ نَجَّیْنَاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوٓءَ الْعَذَابِ یُذَبِّحُونَ أَبْنَآءَکُمْ وَیَسْتَحْیُونَ نِسَآءَکُمْ ۚ وَفِی ذَٰلِکُمْ بَلَآءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ ۱

نجات بنی اسرائیل

بحث نجات را فرموده اند  که آن وقتی که خداوند می فرمایند نجات دادیم ما که افعالی را خداوند نسبت می دهد به ذات احدیت بعضی اوقات متکلم وحده می باشد و گاهی اوقات متکلم مع الغیر است و آن مواردی که متکلم مع الغیر می باشد ،اسباب و عللی غیر از اراده ذات احدیت در آن دخیل است مانند همین ایه که ذکر شد چون بحث همان اسبابی است که دوازده مسیر قرار داد  خداوند  برای اصحاب حضرت موسی و آنها وارد شدند و تا آخرین نفری که وارد آن راه ها شد ، در واقع اولین نفر از فرعونیان  به اول آن راه رسید و شروع کردند به وارد شدند به طوری که پس از اینکه بنی اسرائیل خارج شدند از رود نیل و به بیان دیگر آخرین نفر از اصحاب حضرت موسی که خارج شدند از رود نیل هم زمان آخرین نفر از اصحاب فرعونیان بود که وارد بر رود نیل شدند که یکباره آب همه ی آنها را در هم نوردید و آنها غرق و هلاک شدند.

تسلط بر بنی اسرائیل

بحث این است که سالهای متمادی که تا چهارصد سال هم روی آن بحث می کنند که آنها روی بنی اسرائیل مسلط بوده اند و آنها مورد آزار و اذیت های بسیار شدیدی قرار گرفته اند که در این آیه می فرماید وقتی بچه های مذکر آنها متولد می شدند، آنها را  ذبح می کردند و لفظ «یَسْتَحْیُونَ» که در این آیه وارد شده این مورد را نمی رساند که دختران آنها هم راحت زندگی کرده اند بلکه آنها را نیز به انواع و اقسام کار ها مجبور می کردند و از آنها کار سنگین طلب می کردند و آزار و اذیت می شدند لذا در این آیه بحث نجات مطرح است که حضرت جل و اعلی اصحاب حضرت موسی و بنی اسرائیل را از این ظلم ها و ستم هایی که از طرف فرعون و آل فرعون مورد آزار و اذیت و شکنجه قرار می گرفتند نجات می دهد لذا می فرماید «نَجَّیْنَاکُمْ» که خطاب به بنی اسرائیل می باشد به جهت اینکه در آیات قبلی نیز آنها را مورد خطاب شفاهی قرار داده بود.

واژه فرعون

پیرامون کلمه فرعون بحث می باشد آنهایی که به عنوان سردمدار و سلطان مصر بودند را ،فرعون می نامیدند نه اینکه حتما تک تک آنها فرعون باشند مثل حکومت های دیگر که اسم و نام خاصی را برای سلاطین خود می گذاشتند ،در این آیه نیز منظور از فرعون ان سردمداران ،سلطانها و پادشاهان مصر بوده که «مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ» یعنی آنهایی که در تبار فرعون بودند مثل سرباز و لشکریان انها لذا همه ی آنها را شامل می شود.

بدترین شکنجه

در ادامه می فرمایند که آل فرعون بدترین شکنجه ها را به بنی اسرائیل روا می‌داشتند که بدترین آنها این بود که فرزندان ذکور آنها را ذبح می کردند لذا بدترین شکنجه برای پدر و مادر این است  که وقتی فرزند او متولد می شود آن را ذبح کنند و «یُذَبِّحُونَ» دلالت بر این دارد که ذبح آنها به بدترین شکل ممکن بوده ، و اینکه می فرماید «وَیَسْتَحْیُونَ نِسَآءَکُمْ» منظور این است که زن های انها را راحت نمی گذاشتند بلکه آنها را بسیار مورد آزار و اذیت قرار می دادند به هر نحو ممکن که بدترین شکنجه ،شکنجه ناموسی می باشد که زن و دختر شخص را آن کسانی که قدرت دارند مورد شکنجه قرار دهند آن هم به نحو ناموسی و مورد سوء استفاده قرار دهند لذا خداوند می فرماید ما شما را نجات دادیم از آل فرعونی که شما را اینگونه مورد آزار و اذیت قرار دادند و شما را پناه و نجات دادیم از بدی عذابی که تفسیر می شود به «یُذَبِّحُونَ أَبْنَآءَکُمْ وَیَسْتَحْیُونَ نِسَآءَکُمْ» .

آزمایش عظیم

و در ادامه می فرمایند«وَفِی ذَٰلِکُمْ بَلَآءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ» ،در این نجاتی که ما برای شما داشتیم نسبت به اینکه شما را از بدترین شکنجه ها و عذاب ها نجات دادیم ، آزمایش بسیار بزرگی از طرف پروردگار شما بود لذا خود این نجاتی که پیدا کردند  بنی اسرائیل ، به جهت عظمت «ذَٰلِک» استعمال شده که ذلک اشاره به دور است در حالی که وقتی خطاب خود بنی اسرائیل باشد خطاب به دور نباید باشد ،چرا خطاب به دور است ؟زیرا عظمت بسیار زیادی داشته است این نجاتی که آنها پیدا کردند از آل فرعون و در راستای همین نجات بسیار بزرگ که شکنجه های بسیار زیاد روا می دادند به بنی اسرائیل ، آزمایش بسیار بزرگی از جهت پروردگار است .

واژه ربّ

و کلمه رب در این آیه وارد شده است لذا نفرموده اند «بَلَآءٌ مِنْ الله» بلکه کلمه رب را آورده اند بحث تربیت ، مربیگری و پروردگاری حضرت حق را بیان فرموده اند که همیشه بحث ربوبیت همراه با عطوفت ،مهربانی و رحمانیت و رحیمیت حضرت حق می باشد لذا فرمود «وَفِی ذَٰلِکُمْ بَلَآءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ» و در این آزمایشی بسیار بزرگ و با عظمت از طرف پروردگار است .

نجات و غرق

در آیه بعدی می فرمایند :«وَإِذْ فَرَقْنَا بِکُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْنَاکُمْ وَأَغْرَقْنَآ آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ»۲

واژه فرق

پیرامون کلمه «فرق» که در آیه بیان شده ،که در زبان محاوره ای فارسی وقتی موهای سر را به دو قسمت تقسیم می کنند گویند فرق باز کرده لذا خود کلمه فرق یعنی جدا کردن دو چیز از هم دیگر بنابراین خداوند نیز آب های رود نیل را از هم جدا کرد و دوازده مسیر و راه برای نجات بنی اسرائیل باز کرد .

حیرت و تعجب

و زمانی که ما باز کردیم راه را و جدا کردیم اب ها را از هم دیگر برای شما  و در ادامه فرموده است :«فَأَنْجَیْنَاکُمْ» که تکرار «نَجَّیْنَاکُمْ» می باشد در آیه قبل که یعنی این فرق و جدایی بین آب که ایجاد شد باعث شد که شما را نجات دهیم که «فاء» نتیجه است لذا «وَأَغْرَقْنَآ آلَ فِرْعَوْنَ» یعنی اگر آل فرعون غرق نمی شدند بنی اسرائیل نجات پیدا نمی کردند پس «أَغْرَقْنَآ» باب افعال است یعنی همه ی آنها را ما غرق نمودیم و در ادامه فرمود «وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ» و شما با حیرت و تعجب نظاره گر غرق شدن آنها بودید یعنی از رود نیل همه ی شما عبور کردید و ال فرعون وارد نیل شدند و غرق گشتند در حالی که همه ی شما نظاره گر این واقعه  بودید.

واژه نظر

کلمه «نَظَرَ» را قبلا داشتیم که یعنی نگاه با مطالعه لذا در این آیه یعنی نگاه همراه با حیرت و تعجب و شگفت انگیز که چگونه شد ما نجات پیدا کردیم و چه شدند همه ی آنها حتی فرعون هم غرق شدند.

فرمانده فرعون

 بنابراین بحث قابل توجهی است اینکه در عملیاتی بنابوده بنی اسرائیل را فرعون قلع و قمع کند بنابراین که خود فرعون به عنوان فرمانده کل قوا مستقیم شرکت می کند لذا حضرت موسی علیه فرعون قیام کرده و بنی اسرائیل هم پیرامون حضرت را گرفته اند پس فرعون دستور به قلع و قمع می دهد و چون مورد بحث و مورد دعوا بسیار مورد اهمیت فرعون بوده خود او نیز به عنوان رئیس حکومت وقت ،فرماندهی را به عهده گرفته و این نشان دهنده ی این  موضوع بوده که بسیار مورد اهمیت بوده برای فرعون و همین باعث می شود که او هم در بین غرق شدگان قرار بگیرد و هلاک شود و بعد هم جنازه ی او را خداوند امر می کند در ساحل قرار می دهند که هنوز هم آن جنازه سالم است حتی بدون مومیایی لذا فرعونی که در زمان حضرت موسی علی نبینا غرق شد به امر خداوند هنوز جنازه اش سالم است حتی به صورت مومیایی هم نیست تا برای عبرت دیگران قرار بگیرد.

امر و ارادهٔ خداوند

لذا از نکاتی که خیلی مورد اهمیت است اینکه خود فرعون هم در این واقعه شرکت نموده مثلا در هشت سال جنگ ما بود که در طرف مقابل خود رییس بعثی ها ،صدام خودش مستقیم در عملیات ها شرکت می کرد یعنی می آمد در خط مقدم یا مثلا خیلی اوقات فرماندهان اصلی ما در خود جنگ مستقیم شرکت می کردند ،بخاطر اهمیت موضوع بوده لذا در این واقعه هم حائز اهمیت بوده بخاطر اینکه باید آنچه که تصمیم گرفته بود از طرف فرعون مبنی بر اینکه تمام بنی اسرائیل را قلع و قمع کند و از بحث حضرت موسی ‌و توحید نجات پیدا کند لکن بر عکس شد بنی اسرائیل به امر و کمک خداوند نجات پیدا کردند و تمام قوم و آل فرعون غرق شدند لذا می فرمایند که :«وَإِذْ فَرَقْنَا بِکُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْنَاکُمْ وَأَغْرَقْنَآ » در حالی که ما آل فرعون و خود فرعون را غرق نمودیم .

تفاوت نظر و رؤیت

و نکته بعدی که توضیح می دادیم که «وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ» و شما بودید که با حیرت و شگفتی نظاره می کردید که چه شد همه ی فرعونیانی که قصد کشتن ما را داشتند غرق شدند لذا بحث «نظر» را گفتیم که یعنی نگاه با مطالعه که تفاوت دارد با «رؤیت» که به معنای نگاه سطحی است لذا به نامحرم که گویند نظر نکنید یعنی با مطالعه نگاه نکنید، و الا شما در خیابان که راه می روید  نگاه شما به زن نامحرم می افتد اما رد می شوید که این اشکالی ندارد ولی اگر با مطالعه و عمیق نگاه کردید و باعث تلذذ شد این باعث گناه می شود لذا در احکام که گویند یک  نظر یا نگاه به نامحرم  منظور نظر فارسی است نه  نظر عربی که یعنی نگاه با مطالعه و عمیق لذا اگر سطحی نگاه شما افتاد به نامحرم در خیابان یا جلسه ای اما غض بصر کردید که یعنی نگاه خود را میشکنید و کوتاه می کنید که باعث گناه نشود .

لجاجت بنی اسرائیل

نکته ی دیگر اینکه،این کلماتی که در قرآن پیرامون قصه بنی اسرائیل استفاده شده همه نشان دهنده لجاجت بنی اسرائیل بوده ،این همه خداوند به آنها عنایت فرموده و لطف فرموده و دشمن آنها را غرق نمود و در یک لحظه از جلوی بنی اسرائیل نابود شدند اما لجاجت آنها همینطور ادامه پیدا کرد یعنی انسان هایی بودند که بلافاصله به جای اینکه شکر کنند و خود را وادار به سجده حضرت حق کنند و از حضرت موسی تشکر کنند دست از آن کار هایی که باید مرتکب نمی شدند و تمرّد از فرمان های حضرت موسی بر نداشتند و لجاجت خودشان را ادامه دادند لذا فرمود آن زمانی که شما در حال نگاه شگفت انگیز و متعجب بودید نسبت به آنچه که انجام شد ،نسبت به نجات شما ،نسبت به نجات دادن ما برای شما و نسبت به غرق شدند آل فرعون پس هر دو را متعجب بودید .

نافرمانی بندگان

در آیه بعد می فرمایند :«وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَىٰٓ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ»۳

میعادگاه را برای حضرت موسی قرار دادند که حضرت موسی چهل شب به کوه طور رفتند و آنجا در عبادت بودند و با اینکه برای شما همه چیز نفع و سود بود اما شما دست از آنچه که باید مرتکب نمی شدید بر نداشتید لذا فرمود :«وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ» لذا آیا معنا دارد که کسی  ظلم نسبت به خداوند مرتکب شود و خداوند مظلوم باشد ؟ نه منظور اینکه معنای حقیقی ظلم باشد و الا خود بحث ظلم به حضرت این است که نافرمانی حضرت حق را انجام دهد و اگر کسی در کلمه ظلم دقت کند اگر ظلم به غیر نباشد ،ظلم به الله است منتهی ظلم به خدا نه اینکه خداوند مظلوم باشد به آن نحوی که در ذهن ما می باشد و آنچه که متبادر به ذهن در حقیقت از کلمه ظلم نیست بلکه بحث عبودیت خداوند است که ما باید نسبت به او بندگی داشته باشیم .

منابع  

 ۱_سوره مبارکه بقره آیه ۴۹

۲_سوره مبارکه بقره آیه ۵۰

۳_سوره مبارکه بقره آیه ۵۱

بازدیدها: 34

برچسب ها

این مطلب بدون برچسب می باشد.

پاسخ دادن

ایمیل شما منتشر نمی شود. فیلدهای ضروری را کامل کنید. *

*

New Page 1