کلید  واژه  :   حَجَر

به نام خدا

سلام

امروزمیخواهیم راجع به ریشه حَجَرَومشتقات ان صحبت کنیم وکلیدواژه ماعبارتست از: حَجَر اصل معناى این ریشه،منع میباشد. به سنگ،هم حَجَرگفته میشودچون باچیدن سنگهاکنارهم،مانع ومحدوده ایجادمیشود.عصرحَجَر،به معنای عصرِسنگی وحَجَرُالاَسْودبه معنای سنگ سیاه،مثالهایی ازاین ریشه میباشند.حجّاری نیزبه معنای سنگ تراشی است. به اتاق،حُجره گفته میشود،چون ازکنارهم چیده شدن ومحصورشدن توسط سنگهادرست شده است.حِجْرْ،نام سرزمین قوم ثمودنیزاست که محصوردرسنگهابود. حِجْرِاسماعیل،ساختمان سنگی کوچکی درکنارخانه کعبه است که ورودبه داخل ان ،درحین طواف ممنوع بوده وطواف بایدازخارج ان صورت بگیرد. واژه تَحَجّریا جمودفکری ،نیزازاین ریشه است کنایه ازسختی و عدم انعطاف پذیری درقبول اندیشه های نو. به عقل،نیزحِجرگفته میشود،چون مانع انجام کارهای ناشایست هست. به فعل حرام، نیزحِجرگفته میشودچون انجام ان ممنوع هست. عبارتِ “حِجراً مَحْجوراً”اصطلاحی بوده که اعراب درهنگام روبروشدن بادشمن، بویژه درماه حرام، برای درامان ماندن ازاسیب دشمن میگفتندومفهوم ان این بوده که :ازمن دورشو ویاکشتن من برتو ممنوع وحرامست. ازاین عبارت ،درایات قران،نیزاستفاده شده است : مثلادروقت مرگ،که مجرمان بافرشتگان الهی دیدارمیکنندگفته میشود: “حِجْراًمَحْجورا”که این عبارت اگرازجانب فرشتگان به مجرمان بوده باشدیعنی، بهشت یارحمت خدا برشماممنوع وحرام است .و،اگرازجانب مجرمان به فرشتگان باشدیعنی ازمادورباشیدوعذاب دادن مابرشماممنوع وحرام است. این عبارت،درقران برای توصیف مخلوط نشدن اب دودریای شیرین وشورکه کنارهم قرارگرفته اندنیزبکاررفته است ومفهوم ان ،مخلوط نشدن قطعی اب دودریا وتاکیدبرانست، توگویی ،امیختن انهاممنوع وحرام شده باشد. اصطلاح حِجْریاحَجْرکه درفقه بکارمیرودبه معنای منع کردن کسى ازتصرف دراموال خودبه دلیل کمىِ سن،ناتوانی وکم عقلی یافرزندخواندگیست.ازمواردان درقران، میتوان به دخترانی که درکنار ناپدری بزرگ شده اند،اشاره کردکه تحت تربیت یادر حِجرناپدری بوده اختیاراموال وسایراحوالات ایشان،به عهده اوست. درمورداخیرحِجربه معنای کنارودامان نیزمیباشدودرواقع وقتی دختر درحِجرناپدری قرارمی گیردیعنی زیربال وپرحمایت ودراغوش تربیت اوقرارگرفته است ونیزاختیاراموال وسایراموراوبدست ناپدری میباشد. بااین توضیحات ،میپردازیم به مشتقات مختلف این ریشه:

حَجَرْ:سنگ،جَماد>>>جمع ان میشود:اَحْجار،حِجارَه مثال:اِضْرِبْ بِعَصَاکَ الْحَجَرَ: باعصایت برآن سنگ بزن. مثال:وَإِنَّ مِنَ الْحِجارَهِ لَمَایَتَفَجَّرُمِنْهُ الْأَنْهارُ:بعضی ازسنگهامی شکافدوازان نهرهاجاری میشود.

حُجْرَه:اتاق>>>جمع ان میشود:حُجُرات

حِجْرْ:سرزمین قوم ثمود مثال:وَلَقَدْکَذَّبَ أَصْحابُ الْحِجْرِالْمُرْسَلِینَ:اصحاب حجر(قوم ثمود)رسولان راتکذیب کردند.

حِجْرْ:عقل

ذى حِجْرْ:صاحب خرد مثال:هَلْ فِی ذٰلِکَ قَسَمٌ لِذِی حِجْرٍ:ایادران،سوگندی برای صاحب خرد نیست؟

حِجْر:حرام مثال:وَقالواهَذِهِ أَنْعَامٌ وَحَرْثٌ حِجْرٌ:وگفتنداین چهارپایان وزراعت،حرام است.

حِجْراًمَحجوراً:مانع وحائل،ممنوع وحرام مثال:یَوْمَ یَرَوْنَ الْمَلائِکَهَ لابُشْریٰ لِلْمُجْرِمِینَ وَیَقُولونَ حِجْراً مَحْجوراً:روزی که فرشتگان راببینندبرای مجرمان ،بشارتی نیست ومیگویند:ممنوع ومحروم باد مثال:وَجَعَلَ بَیْنَهُمَابَرْزَخاً وَحِجْراً مَحْجُوراً:وبین ان دو(دریا)برزخ وحائلی هست که مانع مخلوط شدن انهامیشود.

حِجْر:کنارودامان،منع کردن کسى ازتصرف دراموال خودبه دلایل کمىِ سن،کمیِ عقل یاتحت سرپرستى کسى بودن مثل فرزندخواندگى>>>جمع ان میشود:حُجور مثال:وَرَبَائِبُکُمُ الَّاتِی فِی حُجُورِکُمْ:ونادختریهایتان که دردامان شماپرورش یافته و شمااختیارانان رادارید.