ترکیب آیه هفتم سوره حمد

صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ

راه آنان که گرامى‌شان داشته‌اى، نه ‏[‏راه‏] مغضوبان، و نه ‏[‏راه‏] گمراهان.         

صِرَاطَ:

ترکیب: بدل از صراط و منصوب بنابرتبعیت، علامت نصب: فتحه ظاهری

الَّذِینَ:

ترکیب: مضاف الیه برای صراط و محلاً مجرور

أَنْعَمْتَ:

ترکیب: فعل ماضی مبنی برسکون/ ضمیر بارز (تَ)، مبنی و محلاً مرفوع، فاعل

عَلَیْ:

ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

هِمْ:

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جر عَلَی

عَلَیْهِمْ: جار و مجرور، متعلق به اَنعَمتَ

غَیْرِ:

ترکیب:    1. بدل از الذین و مجرور، علامت جر: کسره ظاهری

             2. بدل از هِم در عَلَیهِم و مجرور، علامت جر: کسره ظاهری بنابرتبعیت

             3. نعت برای الذین و مجرور بنابرتبعیت علامت جر: کسره ظاهری

الْمَغْضُوبِ:

ترکیب: مضاف الیه و مجرور، علامت جر: کسره ظاهری

عَلَیْ:

ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

هِمْ:

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جر عَلَی

عَلَیْهِمْ:  جار و مجرور، متعلق است به المغضوب

وَ:

ترکیب: حرف عطف، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.

لَا:

ترکیب: لا زائده برای تأکید نفی، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد

الضَّالِّینَ:

ترکیب: عطف به المغضوب و مجرور به تبعیت علامت جر (یاء)

اعراب جملات:

1) صِرَاطَ الَّذِینَ : جمله مستأنفه محلی از اعراب ندارد

2)  أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ : جمله فعلیه، صله برای الذین و محلی از اعراب ندارد

3) عَلَیْهِمْ  : شبه جمله ، نائب فاعل برای المغضوب و محلاً مرفوع

4) لَا الضَّالِّینَ : عطف به جمله مستأنفه و محلی از اعراب ندارد