ترکیب آیه پنجم سوره بقره

أُولئِکَ عَلى‏ هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (۵)

«آنان از لطف پروردگار خویش به راه راستند و آنها رستگارانند»

اولئک:

ترکیب: اسم اشاره، لفظاً مبنی و محلاً مرفوع، مبتدا

عَلی:

ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.

هُدًی:

ترکیب: اسم مجرور به حرف جر علی، علامت جر: کسره مقدّر

مِن:

ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.

رَبِّ:

ترکیب: اسم مجرور به حرف جر مّن، علامت جر: کسره ظاهری
مّن رَبّ: جار و مجرور، متعلق به عامل مقدَّر

هِم:

ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون و محلاً مجرور، مضافٌ الیه

وَ:

ترکیب: حرف عطف، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.

اولئکَ:

ترکیب: اسم اشاره، لفظاً مبنی و محلاً مرفوع، مبتدا

هُم:

ترکیب: ضمیر فصل یاعماد، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد. بعضی می گویند اسم است و محلی از اعراب دارد و در اعراب آن سه قول است: ١) تابع اسم ماقبل ٢) تابع اسم مابعد ٣) ازحیث محل مستقل است و تابع ماقبل و مابعد نیست و همیشه مرفوع است چون مبتدا است و مابعدش خبر آن می باشد.

المُفلِحون:

ترکیب: خبر برای مبتدا و مرفوع به واو

جملات این آیه :

١) عـَلـَی هـُـدًی:

شبه جمله همراه با متعلق  خبر برای اولئک و محلا مرفوع

٢) مـِن رَبّهـِم:

جمله وصفیه برای هــُدًی و محلا مرفوع

٣) هـُمُ المُفلـِحـُون:

دو احتمال وجود دارد: 

١) جمله اسمیه خبر برای اولئکَ باشد و محلا مرفوع

٢) و احتمال هم دارد که هـُم ضمیر فصل و عماد باشد

و فقط مـَفلـِحـُون خبر برای اولئک باشد و محلا مرفوع

۴) اولئک علی…

جمله مستانفه محلی از اعراب ندارد.

Views: 78