«وَبَشِّرْ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ کُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَهٍ رِزْقًا قَالُوا هَذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَهٌ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ(25)»
وَ
ترکیب: واو استینافیه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد؛
بَشِّرْ
ترکیب: فعل امر حاضر، مبنی بر سکون؛ ضمیر «اَنتَ» مستتر درآن، محلاً مرفوع و فاعل است.
الَّذِینَ
ترکیب:اسم موصول، مبنی بر فتح، محلا منصوب، مفعول به است برای « بشر»؛
آمَنُوا
ترکیب:فعل ماضی، مبنی بر ضم؛ واو: ضمیر متصل، مبنی، محلا مر فوع، فاعل؛
وَ
ترکیب: واوعاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد
عَمِلُوا
ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر ضم؛ واو: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل؛
الصَّالِحَاتِ
ترکیب: مفعولٌ به برای فعل «عملوا» و منصوب به کسره بدل از فتحه؛
أَنَّ
ترکیب: از حروف مشبهه بالفعل، مبنی بر فتح ، محلی از اعراب ندارد
لَ
ترکیب: حرف جر،مبنی برفتح محلی از اعراب ندارد
هُمْ
ترکیب:ضمیر متصل ، مبنی بر سکون ،محلا مجرور به حرف جر
لَهُمْ
جار و مجرور، متعلق به افعال عموم مقدر، محلاً مرفوع، خبر مقدم برای «اَنَّ»
جَنَّاتٍ
ترکیب: اسم اَنَّ و منصوب بخ کسره بدل از فتحه؛
]آَنَّ با اسم و خبرش تأویل به مصدر می روند و تقدیر کلام این چنین است: وَبَشِّرْ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ بِکونِ الجنهِ لَهُمْ[
تَجْرِی
ترکیب:فعل مضارع و مرفوع به ضمه مقدر و فاعل آن ضمیر «هی» مستتر، محلاً مرفوع؛
مِنْ
ترکیب: حرف جرّ، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.
تَحْتِ
ترکیب: اسم مجرور به حرف جر «من»، علامت جر آن کسره ظاهری؛
مِنْ تَحْتِ
جار و مجرور، متعلق به «تجری»؛
هَا
ترکیب: ضمیر متصل، لفظاً مبنی و محلاً مجرور، مضاف الیه برای تحت؛
الْأَنْهَارُ
ترکیب: أنهار: اسم ثلاثی مزید، جمع مکسر قِلّه، بر وزن اَفعال، مفرد آن نهر، از ماده نهر، سالم، منصرف، متصرّف، جامد، معرب، معرفه به الف و لام؛
کُلَّمَا
ترکیب: ظرف زمان و متضمّن معنای شرط، کلَّ، اضافه به مای شرطیه اسمیه توقیفیه زمانیه شده کسب زمان کرده است از این رو منصوب است، بنابر ظرفیت و مفعول فیه مقدم برای (رُزِقوا) می باشد. ما: محلاً مجرور، مضاف الیه برای کلَّ؛
رُزِقُوا
ترکیب: فعل ماضی مجهول، مبنی بر ضم؛ واو: ضمیر متّصل، مبنی، محلا مرفوع، نایب فاعل؛
مِنْ
ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.
هَا
ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جرّ«مِن»؛
مِنْهَا
جار و مجرور، متعلق به (رُزِقُوا)؛
مِنْ
ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.
ثَمَرَهٍ
ترکیب: اسم مجرور به حرف جرّ «مِن»، علامت جر: کسره ظاهری؛
مِنْ ثَمَرَهٍ
جار و مجرور، متعلق به افعال عموم مقدر؛
رِزْقًا
ترکیب: مفعول به دوم و منصوب به فتحه ظاهری؛
قَالُوا
ترکیب: فعل ماضی، مبنی بر ضم؛ واو: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، فاعل؛
هَذَا
ترکیب: اسم اشاره، مبنی بر سکون، محلاً مرفوع، مبتدا؛
الَّذِی
ترکیب: اسم موصول، مبنی بر سکون، با حذف مضاف که کلمه (مثل) است، محلاً مرفوع، خبر برای هذا است و تقدیرش چنین است: هذا مثلُ الّذی؛
رُزِقْنَا
ترکیب: فعل ماضی مجهول، مبنی بر سکون؛ نا: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، نائب فاعل؛
مِنْ
ترکیب:حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد؛
قَبْلُ
ترکیب: لفظاً مبنی بر ضم و محلاً مجرور به حرف جرّ «من»؛
مِنْ قَبْلُ
جار و مجرور، متعلق به (رُزِقْنَا)
وَ
ترکیب: واو حالیه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.
أُتُوا
ترکیب: فعل ماضی مجهول، مبنی بر ضم؛ واو: ضمیر متصل، مبنی، محلاً مرفوع، نایب فاعل؛
بِ
ترکیب:حرف جر، مبنی بر کسر، محلی از اعراب ندارد.
هِ
ترکیب:ضمیر متصل، لفظاً مبنی و محلاً مجرور به حرف جرّ «بـِ »؛
بِهِ
جار و مجرور، متعلق به (اُتوا)؛
مُتَشَابِهًا
ترکیب:حال است برای ضمیر (به) و منصوب به فتحه ظاهری.
وَ
ترکیب:واو عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.
لَ
ترکیب: حرف جر، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.
هُمْ
ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جرّ«لَـ »؛
لَهُمْ
جار و مجرور، متعلق به افعال عموم مقدر، محلاً مرفوع، خبر مقدم برای (ازدواج)؛
فِی
ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.
هَا
ترکیب: ضمیر متصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جرّ «فی»؛
فِیهَا
جار و مجرور، متعلق به عامل محذوف؛
أَزْوَاجٌ
ترکیب: مبتدای مؤخر، و مرفوع به ضمه ظاهری؛
مُطَهَّرَهٌ
ترکیب: نعت برای ازواج و مرفوع به ضمه ظاهری؛
وَ
ترکیب: واو عاطفه، مبنی بر فتح، محلی از اعراب ندارد.
هُمْ
ترکیب:ضمیر متصل ،مبنی بر سکون،محلاً مرفوع،مبتدا ؛
فِی
ترکیب: حرف جر، مبنی بر سکون، محلی از اعراب ندارد.
هَا
ترکیب:ضمیرمتّصل، مبنی بر سکون، محلاً مجرور به حرف جرّ«فی»؛
فِیهَا
جار و مجرور، متعلّق به (خالدون)؛
خَالِدُونَ
ترکیب: خبر برای «هم» ومرفوع به «واو»؛
اعراب جملات آیه:
1- بَشِّرْ مستأنفه ومحلی از اعراب ندارد؛
2- آمَنُوا صله موصول (الذین)، محلی از اعراب ندارد؛
3- عَمِلُوا معطوف به جمله صله، محلی از اعراب ندارد؛
4- لَهُمْ این جار ومجرور با متعلّق محذوف خود محلاً مرفوع خبر مقدّم برای (أَنَّ) است.
5- تَجْرِی محلاً منصوب، نعت اول برای جنات؛
مجموع جمله شرط و جواب شرط: (کُلَّما رُزِقُوا… قَالُوا…) محلاً منصوب، نعت دوم برای جنات؛
6- رُزِقُوا محلاًمجزوم، جمله شرط است برای مای شرطیه؛
7- مِنْ ثَمَرَهٍ این جار و مجرور با متعلق محذوف خود محلاً منصوب و حال یرای رزقاً می باشد.
8- قَالُوا محلاً مجزوم،جمله جواب شرط برای مای شرطیه؛
9- هَذَا الَّذِی محلاً منصوب، جمله مقول قول؛
10- رُزِقْنَا صله موصول(الذی)، محلی از اعراب ندارد.
11- أُتُوا محلاً منصوب، جمله حالیه؛
12- لَهُمْ این جار و مجرور با متعلق محذووف خود محلاً مرفوع و خبر مقدم برای ( ازواج) است.
13- لَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَهٌ محلاً منصوب، نعت سوم برای جنات؛
14- وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ محلاً منصوب، نعت چهارم برای جنات؛