اخلاق‏
اخلاق هر انسانى تأثير مستقيم در زندگى او دارد. اين تأثير در محيط خانواده محسوستر و نقش‏آفرين‏تر است؛ زيرا مسائل عاطفى در خانواده بر مسائل ديگر غلبه دارد و محيط خانواده بيشتر بر مبناى خصوصيات اخلاقى اعضاى آن شكل مى‏گيرد، تا عوامل ديگر. اگر اعضاى خانواده از اخلاقى نيكو بهره‏مند باشند، محيط خانواده تبديل به بهشتى سرورانگيز مى‏شود و چنانچه به بداخلاقى خو گرفته باشند، همواره خود را در جهنّمى سوزان گرفتار خواهند ديد. امام على عليه السلام فرمود:
«بِحُسْنِ الْأَخْلاقِ يَطيبُ الْعَيْشُ» «2»با خوش‏اخلاقى، زندگى نيكو و مطلوب مى‏گردد.همسرِ بداخلاق و ناسازگار، مايه غم و اندوه و كدورت گرديده، طراوت و شادابى را از آدمى مى‏ربايد. پيامبر گرامى صلى الله عليه و آله در دعا چنين مى‏گفت: «اللَّهُمَّ انّى‏ اعُوذُبِكَ ... مِنْ زَوْجَةٍ تُشيبُنى‏ قَبْلَ اوانِ مَشيبى‏» «3»خدايا! به تو پناه مى‏برم از همسرى كه قبل از رسيدن پيرى، پيرم كند.زندگى مشترك زناشويى، داراى فراز و نشيبهايى است كه برخورد صحيح با آنها نياز به روحيه‏اى قوى و اخلاقى پسنديده دارد. زن و مرد اگر از اين مزيّت بهره‏اى نداشته باشند، نمى‏توانند با تفاهم و همكارى متقابل، بر مشكلات زندگى چيره شده، بار سنگين آن را به مقصد برسانند. چنانچه هر يك از طرفين از اخلاقى نيكو و رفتارى شايسته برخوردار نباشد، طرف ديگر هر چند خوش‏اخلاق هم باشد، زندگى به كامش تلخ خواهد شد.
از آنجا كه اصلاح صفات ناپسند، در صورت ريشه‏دار بودن آنها، نياز به تلاش طاقت‏فرسا و زمانى طولانى دارد، بايد از همان ابتدا به صفات اخلاقى همسر توجّه كرد، تا در سايه انتخاب همسرى خوش اخلاق، زندگى سعادتمندانه‏اى پى‏ريزى شود.در روايات، ازدواج با افراد بداخلاق منع گرديده است. حسين بن بشّار (يكى از ياران امام هشتم عليه السلام) دخترى داشت و يكى از خويشانش كه اخلاق نيك نداشت، از دختر او خواستگارى كرد. وى نامه‏اى براى حضرت رضا عليه السلام نوشت كه چنين فردى براى خواستگارى دخترم آمده، آيا جواب مثبت بدهم يا جواب منفى؟حضرت رضا عليه السلام در پاسخ نوشت: «لا تُزَوِّجْهُ انْ كانَ سَيِّى‏ءَ الْخُلْقِ» «1»اگر (خواستگار) بداخلاق است، دخترت را به ازدواج او درنياور.