3- اصالت خانوادگى‏
توجّه به شرافت و اصالت خانوادگى همسر و محيط تربيتى او، يكى ديگر از معيارهاى گزينش همسر شايسته است؛ شخصيت انسان تا حدود زيادى از محيط خانواده و شيوه تربيتى آن تأثير مى‏پذيرد. اين تأثير به اندازه‏اى عميق است كه با شناخت اصالت خانوادگى همسر، مى‏توان به ايمان، تقوا، پاكدامنى، شرافت و بزرگوارى و بسيارى ديگر از ويژگيهاى اخلاقى او پى برد.
اسلام به دختران و پسرانى كه درصدد ازدواج هستند، توصيه كرده است كه درباره ريشه خانوادگى همسران آينده خود تحقيق لازم و كافى كنند و تا حد امكان با خانواده‏هاى شريف، بزرگوار و آبرومند پيوند خويشاوندى برقرار نمايند. رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد:
«تَزَوَّجُوا فِى الْحِجْزِ الصَّالِحِ فَانَّ الْعِرْقَ دَسَّاسٌ» «1»
در خانواده اصيل و شايسته ازدواج كنيد، زيرا عرق (نطفه و ژنها) تأثير مى‏گذارد.
از اين حديث استفاده مى‏شود كه يكى از حكمتهاى توجّه به اصالت خانوادگى در انتخاب همسر اين است كه بيشتر دخترانى كه در خانواده‏هاى شريف و آبرومند تربيت مى‏شوند، همچون پدران و مادرانشان به آداب و رسوم دينى و موازين اخلاقى بيشتر مقيّد خواهند بود و زمينه سعادت و خوشبختى در آنها آماده‏تر است، چرا كه تأثير عامل‏وراثت از ديدگاه اسلامى به عنوان يك عامل زمينه‏ساز در تربيت صحيح و اسلامى مقبول و پذيرفته شده است. از اين رو، اين شرافت و بزرگوارى و اصالت نژاد در دختران تأثير بسزايى مى‏گذارد.
همان حضرت در سخنى ديگر چنين هشدار مى‏دهد:
«ايُّهَا النَّاسُ! ايَّاكُمْ وَ خَضْراءَ الدَّمَنِ، قيلَ: يا رَسُولَ اللَّهِ وَ ما خَضْراءُ الدَّمَنِ؟ قالَ: الْمَرْأَةُ الْحَسْناءُ فى‏ مَنْبَتِ السُّوءِ» «1»
اى مردم! از سبزه‏هايى كه در زمينهاى آلوده مى‏رويد، بپرهيزيد. پرسيدند: اى رسول خدا! [منظور از] سبزه‏هاى روييده در زمينهاى آلوده چيست؟ حضرت پاسخ داد: زن زيبايى است كه در خانواده‏اى بد، تربيت شده باشد.
در اين حديث شريف رسول اكرم (ص) جوانان را از ازدواج با دخترانى كه در خانواده‏هاى پست و فرومايه و به دور از تربيت اسلامى و موازين شرعى تربيت شده و بى‏بندوبار و خودسر بارآمده‏اند، برحذر داشته است، زيرا چنين دخترانى- خواه ناخواه- بعد از ازدواج خصايص خانوادگى خود را در محيط خانوادگى نوپاى خود پياده خواهند كرد. از سوى ديگر، پس از ازدواج انسان ناگزير است با خانواده همسرش رفت و آمد كند و چنانچه خانواده همسر از مزيّت شرافت خانوادگى برخوردار نباشند، معاشرت و رفت و آمد با آنها همواره مايه عذاب شوهر خواهد بود و اين امر زمينه درگيرى و اختلاف ميان زن و شوهر را فراهم خواهد كرد.
بديهى است كه وجود دختران خوب و شايسته را در ميان خانواده‏هاى غير اصيل و فرومايه نمى‏توان انكار كرد، ولى چنين افرادى بندرت يافت مى‏شوند و به هر حال بقاياى آثار نامطلوب تربيتى خانواده‏هاى آنان در آنها مى‏ماند و بگونه‏اى آنان را تحت تأثير قرار مى‏دهد. از اين رو، شايسته است از ازدواج و پيوند خويشاوندى با خانواده‏هاى پست و فرومايه همچون افراد فاسق، شرابخوار، معتاد، دزد و شرور و ... پرهيز شود.