|
درس شانزدهم: عوامل رشد كودك (1)
رشد و ترقّى كودك نيازمند عواملى است تا در پرتو به كارگيرى آنها، شخصيّت عقلى و روانى وى همسو با پرورش جسمىاش رشد يابد.قبل از پرداختن به عوامل رشد كودك، توجّه به اين نكته لازم است كه در بين اين عوامل، خانواده از اهميّت بسيار بالايى برخوردار است و نقش خانواده در رشد كودك بگونهاى است كه مىتواند ساير عوامل را تحتالشّعاع قرار دهد. رسول خدا صلى الله عليه و آله با توجّه به حسّاسيت اين نقش مىفرمايد:
«كُلُّ مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ حَتَّى يَكُونَ ابَواهُ يُهَوِّدانِهِ وَ يُنَصِّرانِهِ» «1»
هر طفلى براساس فطرت (توحيدى) متولّد مىشود، مگر اينكه پدر و مادر، او را يهودى يا نصرانى بار آورند.
امير مؤمنان على عليه السلام مىفرمايد:
«حُسْنُ الْاخْلاقِ بُرْهانُ كَرَمِ الْاعْراقِ» «2»
سجاياى اخلاقى، دليل پاكى وراثت و فضيلت ريشه خانوادگى است.
با توجّه به اهميّت نقش خانواده در تربيت فرزند و نيز حسّاسيت دوران كودكى و تأثير پذيرى كودك در اين دوران، والدين موظّفند قبل از ورود كودك در صحنه اجتماع به رشد و تربيت صحيح وى همّت گمارد و لحظهاى از وظايف خطير خود نسبت به اين مهمّ
غفلت نورزند.
امير مؤمنان عليه السلام خطاب به فرزندش اهميّت دوران كودكى و ضرورت تربيت كودك در اين دوران را گوشزد كرده، مىفرمايد:
«وَ إِنَّما قَلْبُ الْحَدثِ كَالْارْضِ الْخالِيَةِ، ما الْقِىَ فيها مِنْ شَيْىءٍ قَبِلَتْهُ، فَبادَرْتُكَ بِالْادَبِ قَبْلَ انْ يَقْسُوِ قَلْبُكَ، وَ يَشْتَغِلَ لُبُّكَ» «1»
دل نوجوان همچون زمين خالى است (كه در آن تخم نپاشيده باشند)؛ هر تخم كه در آن افشانده شود، مىپذيرد. پيش از آنكه دلت سخت و ذهنت به ديگر مطالب مشغول شود، پرورشت را آغاز كردم.
و همين نتيجه تعليم و تربيت بموقع و حساب شده آن حضرت بود كه تمام استعدادهاى نهانى فرزندان بزرگوارش را در طفوليت به فعليت رساند و آنان رابه عاليترين مدارج انسانيّت رسانيد و همه را با شهامت، آزادگى، عزّت نفس و شرافت بارآورد و اين همه، نتيجه پرورشهاى اصيل و پرمايه خانواده است؛ چنان كه خانوادهاى كه شايسته و پاكدامن نباشد و محيط آن آلوده به گناه باشد، زمينه خوبى براى تربيت و پرورش فرزندان در آن خانه وجود ندارد و كودكان چنين خانوادههايى از ارزشهاى اخلاقى و صفات انسانى بهره چندانى نخواهند داشت و به انحرافات و بزهكاريها تن خواهند داد.
خشك ابرى كه بود، زاب تهى
نايد از وى صفت آب دهى
اينك با روشن شدن نقش خانواده در تربيت كودك به تبيين عوامل رشد كودك مىپردازيم.
|