اهميّت مدارا
مداراى با همسر از اصول مهم زندگى مشترك به شمار مى‏رود و رعايت نكردن آن منشأ نابسامانيهاى فراوان در زندگى خانوادگى است. مداراى با همسر گرچه وظيفه‏مشترك زن و مرد است، اما رعايت آن از طرف مرد بيشتر مورد انتظار است، زيرا مرد از توان جسمى و روحى بيشتر و تحمّل و سعه صدر افزونترى برخوردار است. ظرافت روح و لطافت طبع زن اقتضا مى‏كند كه شوهرش بخوبى با وى مدارا كند و شخصيّت او را زير فشار روحى و آزردگيهاى روانى، خرد نكند.
از حقوق اوّليه زن اين است كه همسرش با او محترمانه رفتار كند و رفاقت و مداراى با او را در زندگى پيشه خود سازد و به او مهر و محبّت ورزد. در اين صورت، زندگى خانوادگى معنا پيدا كرده، سر و سامان مى‏گيرد. امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد:
«وَ امَّا حَقُّ الزَّوْجَةِ فَانْ تَعْلَمَ انَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَها لَكَ سَكَناً وَ انْ تَعْلَمَ انَّ ذلِكَ نِعْمَةً مِنَ اللَّهِ عَلَيْكَ فَتُكْرِمَها وَ تَرْفَقَ بِها وَ انْ كانَ حَقُّكَ عَلَيْها اوْجَبَ، فَإِنَّ لَها عَلَيْكَ انْ تَرْحَمَها» «1»
حقّ زن اين است كه بدانى خداوند بزرگ او را مايه آرامش و انس تو قرار داده و اين نعمتى از جانب خداست؛ پس بايد او را بزرگ دارى و با وى به نرمى و مدارا رفتار كنى، اگر چه حقّ تو بر او واجبتر ا ست، ولى حق او بر تو اين است كه نسبت به او مهربان باشى.
تحكّم و اجحاف بر زن، نه تنها مايه پيشرفت و بهبود زندگى نمى‏شود، بلكه در روحيه او و ديگر اعضاى خانواده اثر معكوس مى‏گذارد. رسول خدا صلى الله عليه و آله در آخرين وصيّتش درباره رعايت حال زنان فرمود:
«اللَّهَ اللَّهَ فِى النِّساءِ، فَإِنَّهُنَّ عَوانٌ عِنْدَكُمْ وَ فى‏ ايْديكُمْ- يَعْنى‏ اسَراءَ- اخَذْتُمُوهُنَّ بِعَهْدِ اللَّهِ وَاسْتَحْلَلْتُمْ فُروُجَهُنَّ بِكَلِماتِ اللَّهِ» «2»
خدا را خدا را درباره زنان (در نظر داشته باشيد) بدرستى كه آنها نزد شما اسيرند. آنها را به عهد الهى در اختيار گرفته‏ايد و با كلمات خدا حلالشان گردانيده‏ايد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله خود نمونه بارز و الگوى نيكوى مداراى با همسر بود، آن حضرت‏ به همسران خود حقّ اظهار نظر مى‏داد و از خشونت و تندى نسبت به آنها پرهيز مى‏كرد، بحدّى كه بعضى از همسران ايشان، در زندگى خانوادگى به خود جرأت مخالفت با آن بزرگوار را مى‏دادند. روزى بين رسول خدا صلى الله عليه و آله و يكى از همسرانش بر سر موضوعى اختلاف نظر به وجود آمد؛ پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله پدر او را به عنوان داور بين خودشان برگزيد و به همسرش فرمود: تو سخن مى‏گويى يا من بگويم؟ او گفت: تو بگو، اما چيزى جز حق مگو.
پدر از سخن دخترش چنان آشفته شد كه بر صورت او سيلى نواخت و دهانش را خونين كرد و گفت: اى دشمن خويش! آيا رسول خدا صلى الله عليه و آله غير از حقّ سخن مى‏گويد؟ آن زن از خشونت پدر به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله پناه برد و پشت سر آن حضرت نشست. رسول خدا صلى الله عليه و آله به پدرش فرمود: ما تو را براى چنين كارى دعوت نكرديم و اين (واكنش) را از تو نخواسته بوديم. «1»
يك انسان وارسته در مقابل تندى و جسارت همسر خويش و نادانى او نبايد به تندى و خشونت متوسّل شود، بلكه بايد با خويشتندارى و مدارا، آرامش و صميميّت را در محيط خانواده برقرار سازد.