1- ايمان‏
گرچه خوش رفتارى از صفات پسنديده انسانى است، ولى از آنجا كه «دين» و «مذهب» در بارورى بيشتر صفات اخلاقى، كمك شايانى مى‏كنند و سفارشها و توصيه‏هاى زيادى در جهت نيكخويى به متديّنان دارند. از اين رو، هر كس كه از ايمان بيشتر برخوردارباشد، از رفتار نيكو و كرامتهاى اخلاقىِ بيشترى بهره‏مند است. «2» پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
«الْخُلْقُ الْحَسَنُ نِصْفُ الدّينِ» «3»
اخلاق نيك، نصف دين ا ست.
در سخنى ديگر، اسلام و مسلمانى را در خوش‏اخلاقى معرفى كرده مى‏فرمايد:
«الْاسْلامُ حُسْنُ الْخُلْقِ» «1»
دين اسلام، خوش اخلاقى است.
در زندگى خانوادگى خوش اخلاقى همسران با يكديگر تا حدّ زيادى از ايمان و باور قلبى آنان سرچشمه مى‏گيرد. انسانى كه به خاطر توصيه‏هاى دينى باور دارد كه بداخلاقى با همسر و فرزندان موجب عذاب الهى و از آن جمله فشار قبر است، بطور قطع در برخورد و روش اخلاقى خود دقّت خواهد كرد تا خشنودى خدا را به دست آورد و برخلاف رضاى حق قدمى بر ندارد و جز نيكخويى و گشاده‏رويى از او مشاهده نشود.
در روايتى آمده است كه به پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله خبر دادند كه فلان شخص زن خوبى است، روزها روزه دارد و شبها عبادت مى‏كند، ولى بداخلاق است و با زبانش همسايگان را آزار مى‏دهد. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود:
«لا خَيْرَ فيها، هِىَ مِنْ اهْلِ النَّارِ» «2»
هيچ خير و خوبى در او نيست، وى اهل دوزخ است.
براى روشن شدن تأثير بداخلاقى در گرفتار شدن انسان به عذاب الهى، تأمّل در ماجراى دفن «سعد بن معاذ» سودمند است. پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله در مراسم تدفين سعد بن معاذ كه مجاهد و يار با وفاى آن حضرت بود، از او تجليل كرد و احترام زيادى برايش قائل شد. مادر سعد وقتى رفتار پيامبر صلى الله عليه و آله را مشاهده كرد، گفت: پسرم! بهشت بر تو گوارا باد. رسول خدا (ص) فرمود: واى مادر سعد! اين گونه قضاوت مكن، زيرا سعد اكنون گرفتار فشار قبر است. ياران پيامبر (ص) باتعجّب پرسيدند: با اين همه احترام و تجليل شما، چرا او دچار فشار قبر است؟ حضرت فرمود:
«انَّهُ كانَ فى‏ خُلْقِهِ مَعَ اهْلِهِ سُوءً» «3»
او در رفتار با خانواده‏اش مختصر تندى داشته است.