|
مفهومشناسى اخلاق
واژه «اخلاق» جمع «خُلق» و به معناى خويها، سرشت و سجيّه است. در كتابهاى لغت، واژه «خُلق» با واژه «خَلق» هم ريشه دانسته شده است؛ «خُلق» يعنى صورت باطنى انسان و «خَلق» يعنى شكل و صورت ظاهرى انسان. هر يك از اين دو، صورتى زيبا يا زشت دارند كه يكى به چشم سر ديده مىشود و ديگرى به ديده بصيرت.رايجترين معناى اصطلاحى «اخلاق» در ميان دانشمندان اسلامى عبارت است از: صفات و ويژگيهاى پايدار در نفس كه موجب مىشوند كارهايى متناسب با آن صفات، به طور خود جوش و بدون نياز به تفكر و تأمل، از انسان صادر شود. «1»
مرحوم نراقى در تعريف اخلاق مىگويد:
اخلاق، ملكهاى نفسانى است كه موجب مىشود كارها به آسانى و بدون نياز به تفكر و انديشه از انسان صادر شود. «2»
اگر اين ملكه و حالت نفسانى به گونهاى باشد كه كارهاى زيبا و پسنديده از آن صادر شود، آن را «اخلاق خوب» نامند و اگر افعال زشت و ناپسند از آن صادر گردد، آن را «اخلاق بد» گويند.از اين رو، اخلاق به خوب و بد يا فضايل و رذايل تقسيم مىشود. فضايل اخلاقى، ويژگيهاى اخلاقى پسنديده همه انسانها هستند و رذايل براى همگان ناپسند شمرده مىشوند.
|