|
6. احترام به شخصيت بيمار
احترام به شخصيت بيماران از مهمترين اصول اخلاق پزشكى در درمان بيماران است. پزشك از نظر اخلاقى وظيفه دارد به شخصيت، استقلال و آزادى بيماران احترام بگذارد و حق ندارد هيچ بيمارى را ناچيز شمارد. رسول خدا (ص) مىفرمايد:
لا تُحَقِّرَنَّ احَداً مِنَ الْمُسْلِمينَ فَانَّ صَغيرَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ كَبيرٌ «1»
هيچ يك از [كوچك و بزرگ] مسلمانان را كوچك نشماريد؛ زيرا خردسالان مسلمان نيز در پيشگاه خداوند بزرگند.
امام صادق (ع) مىفرمايد:
اوصيكَ انْ تَتَّخِذَ صَغيرَ الْمُسْلِمينَ وَلَداً وَاوْسَطَهُمْ اخاً وَكَبيرَهُمْ اباً فَارْحَمْ وَلَدَكَ وَصِلْ اخاكَ وَبِرَّ اباكَ «2»
تو را سفارش مىكنم كه خردسالان مسلمان را به فرزندى، ميانسالان را به برادرى و بزرگسالان را به پدرى بگير و [همانند رفتارى كه در خانه دارى] به خردسالان عطوفت كن، به برادران دينى بپيوند و به پدران دينىات نيكى نما.
نيز مىفرمايد:
هر كس به برادر مسلمان خود كه نزد او آمده احترام كند، خدا را احترام كرده است. «3»
برخى از جلوههاى احترام به شخصيت بيماران عبارت است از:
الف. برخورد دوستانه و با صداقت: پزشك اگر مىخواهد بيمار شخصيتى مستقل داشته باشد و آزادانه تصميم بگيرد، بايد با او ارتباطى نيكو برقرار كند. لازمه برقرارى ارتباط نيكو با بيمار، خوب گوش دادن به حرفهاى او هنگام شرح حالگيرى است. پزشك، ابتدا اطلاعات لازم درباره بيمار را به دست مىآورد و سپس وى را از تشخيص، نحوه ايجاد بيمارى و درمان آن به طور دقيقه و كافى آگاه مىسازد.اين ارتباط و برخورد صادقانه بسيار مهم است و به پزشك اين امكان را مىدهد تا بيمار را درك كند و بتواند اطلاعات لازم و كافى را به بيمار منتقل سازد و درباره آنچه كه قصد انجام آن را دارد از نظرات و تمايلات او با خبر شود. پزشك با برقرارى يك ارتباط خوب با بيمار، متوجه خواهد شد كه او به اطلاعات بيشترى نياز دارد يا خير؟ روشن است كه هر چه اطلاعات بيشتر باشد بيمار بهتر مىتواند تصميم بگيرد.
ب. مشورت كردن با بيمار: جلوه ديگر احترام به شخصيت بيمار، اين است كه پزشك به استقلال فكرى و آزادى بيمار در تصميمگيرى براى درمان و چگونگى آن، ارج نهاده، با او و در صورت نياز با همراهان يا نزديكان به مشورت بنشيند و موافقت آنان را قبل از هر عملى به دست آورد، سپس اقدام به درمان كند.
ج. اجتناب از دروغ و نيرنگ: جلوه ديگر ارجگذارى به شخصيت بيمار، آن است كه پزشك در تشخيص و درمان بيمارى از روشهاى غيراخلاقى، رياكارانه و فريب دهنده استفاده نكند و در مورد بيمارى، حقيقت را- جز در مواردى خاص كه با منافع بيمار مغايرت دارد «1»- از بيمار پنهان نسازد كه مجبور به دروغگويى شود.د. وفاى به عهد: نمود ديگر ارج نهادن به شخصيت بيمار، حضور به موقع پزشك در وعده ملاقاتهاست. بيماران بر اساس قول و وعدهاى كه به آنها داده مىشود خود را جهت معالجه در اختيار پزشك قرار مىدهند. عدم حضور به موقع پزشك و بر هم زدن قرار ملاقات با بيمار، مصداق عهدشكنى و مورد نكوهش است. امام على (ع) به مالك اشتر مىفرمايد:
بپرهيز از اينكه به مردم وعده بدهى و تخلّف كنى ... زيرا [تخلف از وعده] موجب خشم خدا و مردم خواهد شد، چنانكه مىفرمايد: كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ انْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ (نزد خدا بسيار خشمآور است كه بگوييد چيزى را كه به آن عمل نمىكنيد). «1»
|