تتمه سرّ ازاله چركها و پليديها
راز ازاله چركها و پليديهاى مذكور از ظاهر بدن اين است كه موجب روشنى دل و گشادگى سينه و طرد شيطان مى‏شود. زيرا آنها تيرگيها و تاريكيهائى است كه مانع از نورانيّت و تجرّد است، و فرشتگان از آنها رميده و مشمئز و شياطين به آنها
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 4 ص : 400
راغب و مايلند. و هر كه در احكام و آدابى كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آورده تأمّل كند و او را بصيرتى نكته سنج باشد مى‏داند كه هيچ چيز از آنها خالى از حكمتى نيست، حتّى آنچه از آن حضرت در آداب و حركات و افعال و اقوال صادر شده، از ترتيب خاص يا تخصيص به شماره معيّن يا آغاز كردن از جاى ويژه يا تعيين يكى از چيزهاى همانند، البتّه متضمّن حكمتها يا حكمتى است. مثلا اگر كارى را از عضوى كه راست و چپ دارد آغاز مى‏كرد دليل آن اين است كه راست اشرف و افضل است، چنانكه روايت شده است كه آن حضرت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم هنگام ناخن گرفتن از مسبّحه (سبّابه يا انگشت شهادت) دست راست (كه شريفترين انگشت است) شروع مى‏كرد و به شست (انگشت بزرگ) راست پايان مى‏داد، يعنى از سبّابه تا انگشت كوچك راست و سپس از انگشت كوچك چپ تا شست راست. و همچنين ديگر آداب و تخصيصاتى كه وارد شده، كه خالى از حكمتى نيست، هر چند عقل ما از فهم و ادراك بيشتر آنها كوتاه و ناتوان باشد.