|
علماخلاقاسلامى ج : 4 ص : 379
فصل 79 راه تحصيل صبر
راه تحصيل صبر: تقويت انگيزه دين و تضعيف انگيزه هوى و هوس است.
امر اول به چند چيز حاصل مىشود:
اول - آنكه در اخبار و احاديثى بينديشد كه در فضيلت صبر و فرجام نيك آن در دنيا و آخرت وارد شده است، و بداند كه ثواب صبر بر مصيبت بيش از آن چيزى است كه از دست او رفته، و به سبب پاداش آن مورد رشك خواهد بود، زيرا چيزى را از دست داده كه حتّى در مدّت زندگى دنيا با او باقى نمىماند، و چيزى را بدست آورده كه بعد از مردن جاودانه خواهد ماند، پس براى صبر در مدت كوتاه گذرا پاداش او جاويدان و پايا خواهد بود و در عوض نتيجه و سود نزديك و زايل شدنى فايده و غايت دائم و باقى بهره او خواهد شد. و كسى كه چيز پست و كم ارزشى را فداى چيز عالى و نفيس مىكند، نبايد به سبب از دست رفتن آن چيز پست اكنون اندوهگين گردد.
دوم - آنكه كمى و كوتاهى زمان مصيبت دنيوى و رهائى نزديك خود را از آن و باقى بودن اجر صبر آن را به ياد آورد.
سوم - آنكه بداند كه جزع و بىتابى كارى است زشت و به دين و دنياى او زيان مىرساند، و هيچ فايدهاى ندارد جز اينكه ثواب را باطل و ضايع مىكند و آدمى را گرفتار عقاب مىسازد، چنانكه امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: «اگر صبر كنى
علماخلاقاسلامى ج : 4 ص : 380
آنچه مقدّر است خواهد شد و تو اجر مىبرى، و اگر بىتابى نمائى آنچه مقدّر است خواهد شد و براى تو بار گناه و عقوبت خواهد بود».
چهارم - آنكه عادت و خو كند كه انگيزه دين را به تدريج بر انگيزه هوى غلبه دهد و آن را بر زمين افكند، تا لذت پيروزى را دريابد، و در اين كشتى گيرى و با هم در آويختن انگيزه دين را نيرومند سازد. زيرا عادت كردن و ممارست نمودن به كارهاى سخت و دشوار قوائى را كه آن اعمال از آنها سر مىزند تقويت مىكند.
و از اين رو نيروى كارگرانى كه كارهاى سخت و دشوار انجام مىدهند - مانند باربران و كشاورزان - بر نيروى كسانى كه آنها را رها مىكنند افزون مىشود. پس هر كه نفس خود را به مخالفت هوى و هوس عادت و خو دهد تا هر جا كه بخواهد بر آن چيره مىگردد.
و امّا امر دوم: يعنى تضعيف هوى، همانا به مجاهده و رياضت است از روزه و گرسنگى و بريدن از اسباب بر انگيزنده شهوت مانند نگاه كردن به جائى كه گمان آن مىرود و تخيّل آن، و همچنين به فرو نشاندن آن به خواهشهاى مباح بشرط آنكه از اندازه مشروع بيرون نرود.
|