|
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 465
فصل 21 جاه از مال محبوبتر است
مالك دلها بودن از چند جهت بر مالك مال بودن ترجيح دارد:
اولا، مال در معرض تلف شدن و نابودى است، زيرا به غصب و دزدى و طمع شاهان و ستمكاران از دست مىرود، و به نگهدارى و پاسدارى نياز دارد، و خطرهاى بسيار در كمين آن است. و امّا دلها اگر به دست آيد از اين آفتها محفوظ است، مگر اينكه صاحبان دلها پس از اعتقاد به اينكه كسى داراى كمال (حقيقى يا موهوم) است تغيير عقيده دهند.
ثانيا، دست يافتن به مال به وسيله چاه آسانتر است از رسيدن به جاه به وسيله مال، چنانكه براى عالم يا زاهدى كه در دلها جاى دارد اگر بخواهد مال به دست آورد به آسانى حاصل مىشود، زيرا اموال مردم مسخّر دلهاى آنهاست، و آن را براى كسى كه اطاعت وى را به گردن گرفتهاند و او را داراى صفات كمال مىدانند بذل مىكنند، و امّا كسى كه پست و فرومايه و عارى از كمال باشد اگر مال فراوانى به دست آورد و جاهى نداشته باشد كه بدان وسيله مال خود را حفظ كند، و بخواهد به وسيله مال به جاه برسد، نمىتواند.
ثالثا، مالك دلها شدن گسترش و فزونى و ازدياد مىيابد بىآنكه به رنج و مشقّتى نياز داشته باشد، زيرا وقتى دلها نسبت به شخصى اعتقاد پيدا كرد و او را به علم و عمل يا كمالى ديگر وصف نمود، ناگزير زبانها به ستايش وى گشوده
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 466
مىشود، و اعتقاد خود را براى ديگران وصف و تعريف مىكند و او نيز براى ديگرى باز مىگويد، و به اين ترتيب پيوسته گسترش و سرايت پيدا مىكند، تا آنكه بيشتر دلها وى را به بزرگى و قبول مىپذيرند. و امّا مال، اگر كسى مالك آن شد جز به رنج و زحمت فزونى نمىيابد. پس به اين جهات است كه اموال در برابر بزرگى جاه و شهرت و آوازه و گشوده شدن زبانها به مدح و ثنا كوچك و ناچيز است.
|