پيوست شاد ساختن مؤمن‏
ضدّ ترساندن مؤمن، بر طرف كردن ترس و اندوه از او و شاد و مسرور ساختن اوست. و آن از بزرگترين شاخه‏هاى خيرخواهى (نصيحت) است، و ثواب آن را حدّى نيست، چنانكه اخبار گوياى آن است.
رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:«من حمى مؤمنا من ظالم بعث اللّه له ملكا يوم القيامة يحمى لحمه من نار جهنّم».
«هر كه مؤمنى را از شرّ ظالمى نگاهدارد، خداوند فرشته‏اى در روز قيامت برمى‏انگيزد تا گوشت او را از آتش دوزخ نگاهدارد».
و فرمود:«من فرّج عن مغموم او أعان مظلوما غفر اللّه له ثلاثا و سبعين مغفرة».
«هر كه اندوه غمناكى را بر طرف كند يا به مظلومى كمك رساند، خداوند هفتاد و سه بار او را آمرزد».
و فرمود:«انصر اخاك ظالما أو مظلوما»
«برادر خود را يارى كن چه ستمگر باشد و چه ستم ديده». پرسيدند: ستمگر را چگونه مى‏توان يارى كرد؟ فرمود:«تمنعه من الظّلم»
«او را از ستم بازدارى».
امام أبو عبد اللّه (الصادق) عليه السّلام فرمود:«من أغاث أخاه المؤمن اللّهفان اللّهثان عند جهده، فنفّس كربته و أعانه على نجاح حاجته، كتب اللّه تعالى له بذلك اثنتين و سبعين رحمة من اللّه، يعجّل له منها واحدة يصلح بها أمر معيشته، و يدّخر له إحدى و سبعين‏
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 301
رحمة لأفزاع يوم القيامة و أهواله».
«هر كه به فرياد برادر مؤمن ستمديده دادخواه تشنه كام خود بهنگام بى‏تابيش برسد، و او را از گرفتارى نجات دهد و براى برآوردن حاجتش او را يارى كند، خداى تعالى به واسطه اين عمل هفتاد و دو رحمت از جانب خود برايش بنويسد، كه يكى از آنها بزودى (در دنيا) امر زندگى او را بهبود بخشد و هفتاد و يك رحمت ديگر را براى هول و هراس روز قيامت ذخيره كند».
و فرمود:«من نفّس عن مؤمن كربة نفّس اللّه عنه كرب الآخرة، و خرج من قبره و هو ثلج الفؤاد».
«هر كه مؤمنى را از گرفتارى نجات دهد، خدا او را از گرفتاريهاى آخرت نجات دهد، و از گور خود با دلى خنك و مسرور بيرون آيد».
حضرت رضا عليه السّلام فرمود:«من فرّج عن مؤمن فرّج اللّه قلبه يوم القيامة».
«هر كه مؤمنى را از گرفتارى و رنجى گشايش دهد، خداوند روز قيامت دلش را گشايش دهد».
و رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:«من سرّ مؤمنا فقد سرّنى و من سرّنى فقد سرّ اللّه».
«هر كه مؤمنى را شاد و خوشحال سازد مرا مسرور كرده و هر كه مرا مسرور كند خدا را خشنود كرده».
و از امام صادق عليه السّلام روايت است كه:«قال رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و سلّم:إنّ أحبّ الأعمال إلى اللّه عزّ و جلّ ادخال السّرور على المؤمنين».
«رسول اللّه فرمود: محبوبترين اعمال نزد خداى عز و جل شاد و خوشحال ساختن مؤمنان است».
امام محمّد باقر عليه السّلام فرمود:«تبسّم الرّجل في وجه أخيه حسنة، و صرف القذى عنه حسنة، و ما عبد اللّه بشي‏ء أحبّ إلى اللّه من إدخال السّرور على المؤمن».
«لبخند شخص به روى برادر مؤمن حسنه است، و برداشتن خار و خاشاكى
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 302
از وى حسنه است، و خدا به چيزى محبوبتر از مسرور ساختن مؤمن پرستش نشده است».
و فرمود: «در مناجاتى كه خدا با بنده خود موسى عليه السّلام كرد فرمود: مرا بندگانى است كه بهشت خويش بر آنان مباح و ارزانى داشته‏ام و آنان را در آن فرمانروا ساختم. پرسيد: خدايا، اينان كيانند؟ فرمود: هر كه مؤمنى را خوشحال سازد. آنگاه امام فرمود: مؤمنى در مملكت پادشاه ستمگرى بود، و آن ستمگر قصد او كرد، مؤمن از آنجا به سرزمين شرك گريخت و بر يكى از آنها وارد شد. وى به او پناه داد و مهربانى و ميزبانى نمود. چون مرگ آن مشرك فرا رسيد خداوند به او وحى كرد كه به عزت و جلالم سوگند اگر براى تو در بهشت جائى بود تورا در آن جاى مى‏دادم و ليكن بهشت بر كسى كه مشرك بميرد حرام است. امّا اى آتش او را بترسان و مسوزان و آزارش مرسان، و بامداد و شامگاه روزى او مى‏رسد. راوى گويد: پرسيدم كه از بهشت؟ فرمود: از هر كجا كه خدا خواهد».
و فرمود: «كسى از شما گمان نكند كه اگر مؤمنى را شاد ساخت فقط او را خوشحال كرده، بلكه به خدا ما را شاد كرده، بلكه به خدا قسم رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم را شاد كرده است».
ابان بن تغلب گويد: «از امام صادق عليه السّلام پرسيدم: حق مؤمن بر مؤمن چيست؟ فرمود: حق مؤمن بر مؤمن بزرگتر از اين‏هاست، اگر شما را از آن خبر دهم باور نمى‏كنيد. مؤمن چون از قبر بيرون آيد، صورت مثالى‏اش با او از قبر بيرون مى‏آيد و به وى مى‏گويد: از جانب خدا تورا به كرامت و شادمانى مژده مى‏دهم، سپس مى‏گويد:
خداوندا تورا به خير بشارت مى‏دهد. آنگاه آن مثال همراه او مى‏رود، و چون مؤمن به جاى هول انگيزى مى‏رسد به او مى‏گويد: اين از آن تو نيست، و چون به خيرى مى‏رسد مى‏گويد: اين از آن تست. و پيوسته با مؤمن خواهد بود، از آنچه مى‏ترسد او را ايمن مى‏سازد و به آنچه دوست دارد بشارت مى‏دهد تا با او به پيشگاه خداى عز و جل مى‏رسد، و خدا فرمان مى‏دهد كه او را به بهشت برند، مثال بشارت بهشت را به وى مى‏دهد. آنگاه مؤمن مى‏پرسد: خدايت رحمت كند تو كيستى؟ كه از هنگام خروج از قبر مرا همراهى كردى و مونس من بودى و مرا از پروردگارم خبر دادى
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 303
مثال گويد: من آن شادى و سرورى هستم كه در دنيا به دل برادران مؤمنت وارد مى‏كردى، من از آن آفريده شده‏ام تا تورا بشارت دهم و انيس تنهائى و وحشت تو باشم».
ابن سنان روايت كرده است كه: «مردى در حضور امام صادق عليه السّلام بود و اين آيه را خواند:
«وَ الَّذينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهتانا وَ اثْما مُبينا» 33: 58(احزاب، 58) «كسانى كه مردان مؤمن و زنان مؤمن را براى كارى كه نكرده‏اند بيازارند همانا بهتان و گناهى بزرگ برگردن گرفته‏اند».
امام صادق عليه السّلام فرمود: «ثواب كسى كه مؤمنى را خوشحال كند چيست؟ عرض كردم: فدايت شوم ده حسنه. فرمود: آرى به خدا و هزار هزار حسنه»«»
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 304
و از آنهاست: