|
پيوست خوددارى از آزردن مسلمانان
در فضيلت و فوائد اضداد آنچه ذكر شد، يعنى خويشتندارى از آزار مؤمنان و مسلمانان و اكرام و تعظيم ايشان، شكّى نيست. و اخبارى كه در ستايش دفع ضرر و خوددارى از آزار مردم رسيده بسيار است، مانند اين سخن پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم:
«من ردّ عن قوم من المسلمين عادية ماء أو نار وجبت له الجنّة»
«هر كه تجاوز آب يا آتشى را از گروهى از مسلمانان بگرداند بهشت براى
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 288
او واجب خواهد بود».«» و در گفتارى ديگر فرمود: «برترين مسلمان آنست كه مسلمانان از زبان و دستش در امان باشند».
و در حديثى طولانى در امر به فضائل فرمود: «... اگر بر اين كار توانائى ندارى مردم را از شرّ خود نگاه دار، كه اين كار صدقهاى است از جانب تو».
و نيز سخن آن حضرت صلى اللّه عليه و آله و سلّم: «مردى را ديدم كه در بهشت در گردش بود به اين سبب كه درختى را كه مزاحم مسلمانان بود از سر راه برداشته بود».
و فرمود: «هر كه از راه مسلمانان چيزى را كه آنان را مىآزارد بردارد، خداوند براى او حسنهاى مىنويسد كه به سبب آن بهشت برايش واجب مىشود».«» و همچنين اخبارى كه در مدح اكرام و تعظيم مؤمن وارد شده بسيار است.
امام صادق عليه السّلام فرمود: «خداى سبحان مىفرمايد: هر كه بنده مؤمن مرا گرامى دارد از غضب من ايمن است».
و رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:«من اكرم أخاه المسلم بكلمة يلطفه بها و فرّج عنه كربته، لم يزل في ظلّ اللّه الممدود، عليه الرّحمة ما كان في ذلك»
«هر كه برادر مسلمانش را با سخن محبّت آميزى گرامى دارد و اندوه و گرفتاريش را بر طرف كند، تا زمانى كه در اين كار باشد همواره در سايه رحمت گسترده خدا خواهد بود».
و فرمود:«ما في أمّتى عبد ألطف أخاه في اللّه بشيء من لطف الا اخدمه اللّه من خدم الجنّة»
«هيچ بندهاى از امّت من نيست كه به برادرش لطفى كند مگر آنكه خداوند از خدمتكاران بهشت براى او قرار خواهد دارد».
و فرمود:«أيّما مسلم خدم قوما من المسلمين الا أعطاه اللّه مثل
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 289
عددهم خدّاما في الجنّة»
«هر مسلمانى كه جمعى از مسلمين را خدمت كند خداوند به شمار آنان خدمتگزاران در بهشت به او مىدهد».
و امام صادق عليه السّلام فرمود:«من أخذ من وجه اخيه المؤمن قذاة كتب اللّه عزّ و جلّ له عشر حسنات، و من تبسّم في وجه أخيه كانت له حسنة».
«هر كه خاشاكى از چهره برادر مؤمن خود برگيرد، خداى عز و جل ده حسنه برايش مىنويسد، و هر كه به روى برادر مؤمن خود تبسّم كند براى او حسنهاى خواهد بود».
و فرمود:«من قال لاخيه مرحبا كتب اللّه له مرحبا إلى يوم القيامة»
«هر كه برادر مؤمن خود را مرحبا گويد خداوند تا روز قيامت براى او مرحبا مىنويسد».
و فرمود:«من أتاه اخوه المسلم فاكرمه فإنّما اكرم اللّه عزّ و جلّ»
«هر كه نزد برادر مسلمان خود آيد و او را اكرام كند خداى عز و جل را اكرام كرده است».
و به اسحاق بن عمّار فرمود:«أحسن يا اسحاق إلى اوليائى ما استطعت، فما أحسن مؤمن إلى مؤمن و لا اعانه الا خمش وجه ابليس و قرّح قلبه»
«اى اسحاق با دوستان من هر قدر توانى نيكى كن، كه هيچ مؤمنى با مؤمنى احسان و اعانت نكرد مگر آنكه چهره ابليس را خراشيد و بر دلش زخم زد«»».
و شايسته است كه بعضى از طبقات مردم را به زيادت تعظيم و اكرام اختصاص دهد، مانند اهل علم و تقوا، چنانكه در اخبار بر اكرام و احسان آنان تأكيد شده است، و همچنين سزاوار است كه پيران و ريش سفيدان مسلمان بيشتر مورد اكرام و احترام قرار گيرند، و در اين باره اخبار بسيار وارد شده است.
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 290
رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:من عرف فضل كبير لسنّه فوقّره آمنه اللّه من فزع يوم القيامة»
«هر كه برترى بزرگتر را به جهت زيادتى سنّ او بشناسد و او را احترام كند خداوند او را از ترس روز قيامت ايمن مىگرداند».
و فرمود:«انّ من إجلال اللّه عزّ و جلّ اجلال الشّيخ الكبير»
«بزرگ شمردن پير سالخورده، تعظيم و بزرگ شمردن خداست».
و فرمود:«ليس منّا من لم يوقّر كبيرنا و يرحم صغيرنا»
«كسى كه بزرگسال ما را احترام نكند و بر خردسال ما رحم نكند از ما نيست».
و اخبار به اين مضمون بسيار است.
و همچنين سزاوار است كه بزرگ يك قوم را به زيادتى اكرام و احترام مخصوص داشت، به واسطه قول نبىّ اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم:«إذا اتاكم كريم قوم فأكرموه»
«هر گاه بزرگ قومى نزد شما آيد او را اكرام كنيد».
و همين طور شايسته است كه ذريّه و سادات علوى را به زيادت اكرام و تعظيم اختصاص داد. رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: «شفاعت من براى كسى كه ذرّيّه مرا به دست و زبان و مال كمك كند ثابت است». و نيز فرمود: «چهار نفرند كه شفاعت من در روز قيامت به آنها مىرسد: كسى كه ذريّه مرا گرامى دارد، و آن كه حوائج ايشان را برآورد، و كسى كه در موقع اضطرار و درماندگيشان به دنبال انجام كارشان برود، و آن كه به دل و زبان ايشان را دوست دارد».«» و فرمود: «فرزندان مرا اكرام كنيد، و آداب مرا نيكو داريد». و فرمود:
«خوبان ذرّيّه مرا براى خدا و بدان ايشان را براى من اكرام كنيد». و احاديث در فضيلت سادات و ثواب اكرام و اعانت ايشان بىشمار است.
و ضرر رساندن به مسلمان نزديك است به معنى ايذاء، و گاهى اخصّ از آن است. بنابراين آنچه بر ذم آن دلالت دارد بر ذم اين نيز دلالت مىكند، مانند اين سخن نبىّ اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم:«خصلتان ليس فوقهما شيء من الشّرّ: الشّرك باللّه تعالى، و الضّرّ بعباد اللّه»
«دو خصلت است كه بدتر از آن نيست: شرك به خداى تعالى،
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 291
و ضرر زدن به بندگان خدا». و همچنين ضد آن، يعنى نفع رساندن به مسلمان نزديك است به معنى ضدّ ايذاء و اخصّ از آن است. بنابراين آنچه بر مدح آن دلالت دارد بر مدح اين نيز دلالت مىكند. و شكّى نيست كه رساندن نفع به مؤمنان از صفات و افعال شريف است. و اخبار وارده در فضيلت آن بسيار است.
رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:«الخلق عيال اللّه، فأحبّ الخلق إلى اللّه من نفع عيال اللّه و ادخل على اهل بيته سرورا»
«خلق عيال خداوندند، پس محبوبترين آنها نزد خدا كسى است كه براى عيال خدا سودمند باشد و خانوادهاش را شاد سازد».
و از آن حضرت صلى اللّه عليه و آله و سلّم سؤال شد:«من أحبّ النّاس إلى اللّه؟ قال: انفع النّاس للنّاس»
«محبوبترين مردم نزد خدا كيست؟ فرمود: كسى كه براى مردم سودمندتر باشد».«» و فرمود:«خصلتان من الخير ليس فوقهما شيء من البرّ: الايمان باللّه، و النّفع لعباد اللّه»
«دو خصلت است كه نيكوتر از آن چيزى نيست: ايمان به خدا و سودمندى براى بندگان خدا».
|