|
پيوست خيرخواهى
ضدّ كينه و حسد نصيحت (خيرخواهى) است، و آن عبارت است از دوست داشتن و خواستن دوام و بقاء خير و نعمت خدا براى مسلمانان، و كراهت داشتن از رسيدن بدى و شر به آنها. و گاهى در اخبار به ارشاد و راهنمائى آنان در آنچه مصلحت و خير و سعادت آنهاست اطلاق شده است. و نصيحت به اين معنى لازمه
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 282
معنى اول است. و سزاوار است كه به فوائد آن و اخبارى كه در ستايش آن رسيده است اشاره كنيم، تا ميل و رغبت بر مواظبت بر آن برانگيخته شود و بدين وسيله ضد آن (حسد) بر طرف گردد.
بدان كه هر كس طالب خير و نعمت براى مسلمانان باشد در هر خيرى كه به ايشان برسد شريك است، يعنى ثواب او مانند ثواب خير رسان و انعام كننده است.
و در اخبار ثابت است كه هر كه در كارهاى شايسته به درجه نيكان نرسد ولى آنان را دوست داشته باشد در روز قيامت با ايشان محشور خواهد شد، چنانكه وارد شده است:
«إنّ المرء يحشر مع من أحبّه»
«آدمى با كسى محشور خواهد شد كه او را دوست دارد».
مردى اعرابى به رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم عرض كرد: «انسان مردمى را دوست دارد ولى نمىتواند به آنها برسد. حضرت فرمود: آدمى با كسى خواهد بود كه او را دوست دارد».
در حضور پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم سخن از قيامت به ميان آمد، مردى عرض كرد:
«من نماز و روزه چندانى آماده نكردهام، امّا خدا و رسول او را دوست مىدارم.
حضرت فرمود: هر كه را دوست دارى با او خواهى بود.» راوى گويد: مسلمين بعد از اسلام آوردن خود مانند آن روز [به سبب شنيدن اين سخن] خوشحال نشدند، زيرا بيشترين اعتمادشان به دوستى خدا و رسول او بود.
و به اين مضمون اخبار بسيارى رسيده است.
و اخبارى كه در مدح خيرخواهى و مذمّت ترك آن، و در ثواب ترك حسد وارد شده بيرون از حدّ شمار است.
او حضرت صادق عليه السّلام روايت شده كه فرمود:«قال رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و سلّم:انّ أعظم الناس منزلة عند اللّه يوم القيامة أمشاهم في أرضه بالنّصيحة لخلقه»
«بزرگترين مردم از جهت مرتبه و منزلت نزد خدا در روز قيامت راهروترين ايشان است در زمين براى خيرخواهى خلق خدا.»
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 283
و از امام باقر عليه السّلام روايت است كه:«قال رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و سلّم:لينصح الرّجل منكم أخاه كنصيحته لنفسه»
«رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: هر يك از شما بايد خيرخواه برادرش باشد همچنانكه خيرخواه خود اوست».
و نيز فرمود:«يجب للمؤمن على المؤمن النّصيحة»
«نصيحت و خيرخواهى مؤمن بر مؤمن واجب است».
و حضرت صادق عليه السّلام فرمود:«يجب للمؤمن على المؤمن النّصيحة له فى المشهد و المغيب»
«بر مؤمن واجب است كه براى مؤمن در حضور و غياب خيرخواهى كند».
و فرمود:«عليك بالنّصح للّه في خلقه، فلن تلقاه بعمل أفضل منه»
«بر تو باد به نصيحت كردن و خيرخواهى نمودن خلق خدا براى رضاى خدا، كه خدا را به عملى بهتر از اين ملاقات نكنى.» و به اين مضمون اخبار ديگرى نيز هست.
و از امام صادق عليه السّلام روايت است:«قال رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله و سلّم:من سعى في حاجة لأخيه فلم ينصحه، فقد خان اللّه و رسوله»
«هر كه دنبال حاجت برادر [دينى] خود رود و براى او خيرخواهى نكند به خدا و رسولش خيانت كرده است».
و فرمود:«من مشى في حاجة أخيه، ثمّ لم يناصحه فيها، كان كمن خان اللّه و رسوله، و كان اللّه خصمه»
«هر كه در بر آوردن حاجت برادرش قدم بردارد و براى او خيرخواهى و خير انديشى نكند چنانست كه به خدا و رسولش خيانت نموده، و خداوند خصم او خواهد بود.»«» و اخبار بسيار ديگرى نيز به اين مضمون رسيده است.
و روايت است كه: «رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم براى مردى از انصار شهادت داد كه از اهل بهشت است، بعد از جستجو معلوم شد كه باعث آن اين بود كه چون كار خيرى براى يكى از مسلمانان انجام مىداد از غش و حسد خالى و پاك بود».
روايت است كه: «موسى عليه السّلام چون به وعدهگاه پروردگار خود شتافت، مردى را در سايه عرش ديد و به مقام و مرتبه او رشك برد و آرزوى آن نمود، و گفت:
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 284
اين شخص نزد پروردگار خود گرامى است. از خدا خواست كه نامش را به او خبر دهد، خدا نام او را نگفت، ولى فرمود: از عمل او تورا آگاه مىكنم: اين شخص نسبت به مردم بر آنچه خدا از فضل و كرم خويش به ايشان داده حسد نمىبرد، و پدر و مادر خود را نمىآزارد، و سخنچينى نمىكند».
و غايت خيرخواهى اين است كه آنچه را براى خود مىخواهد براى برادرش نيز بخواهد، رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:«المؤمن يحبّ للمؤمن ما يحبّ لنفسه»
«مؤمن آنچه براى خود دوست دارد براى برادر مؤمن خود نيز دوست دارد».
و فرمود:«لا يؤمن أحدكم حتّى يحبّ لاخيه ما يحبّ لنفسه»
«هيچ كس از شما مؤمن نباشد تا آنچه براى خويش مىخواهد براى برادر خود نيز بخواهد».
و فرمود:«إنّ أحدكم مرآة أخيه، فإذا رأى به شيئا فليمط عنه هذا»
«هر يك از شما آئينه برادر خويش است، وقتى چيزى بر او ديد اين را از او بزدايد.»
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 285
و از آنهاست:
|