|
تصحيح كتاب و مراجع آن
دو سال پيش به ناشر فاضل اين كتاب [1] (سيّد محمد كلانتر) وعده دادم كه با همكارى وى در تحقيق و تصحيح اين كتاب جليل شركت كنم و اكنون توفيق براى وفاى به آن وعده و تحقّق آن آرزو حاصل شده است. صبر و تحمّل اين مرد براى
__________________________________________________
[1] چنانكه در آغاز اين مقدمه گفته شد، اين نشر جديد متن عربى كتاب است كه ترجمه فارسى از روى آن انجام پذيرفته است. م.
علماخلاقاسلامى ج : 2 ص : 20
سختيهاى نشر اين كتاب، به منظور احياى يكى از كتبى كه نشر آن در اين عصر ضرورى است، مرا به شگفت مىآورد. و اين يكى از شواهد تأثير اين كتاب اخلاق بر جوانان پاك سرشت و نيك است... يادآورى مىكنيم كه در نسخه چاپ سنگى در ايران چندان تحريف و خطا وجود دارد كه اطمينان به آن را سلب مىكند و مقصود و معنى را مشوّه و معيوب مىسازد.
و عجيب است كه تحريف را حتّى در آيات قرآنى و احاديث شريف مىيابيم. و اين علاوه بر اغلاط صرف و نحوى و املائى است، و كافى است كه يك صفحه از آن را با اين چاپ مقايسه كنيد تا كوششى را كه براى تصحيح مبذول شده است دريابيد.
و متأسّفانه نسخه خطّى (رقم 2 از فهرست زير) بهره بيشترى در صحّت از چاپ سنگى نداشت. و همين ما را به مراجعه به كتب ديگر، مانند كتب اخلاقى و كتب حديث، كه موضوعا براى تحقيق كتاب به آن مربوط بودند، فراخواند... و اكنون خوب است كه مهمترين مراجعى را كه براى تصحيح كتاب بر آنها اعتماد كرديم ياد كنيم. اينها عبارتند از:
1 - نسخه چاپ سنگى در ايران سال 1312، كه هم اكنون از آن سخن رفت.
2 - نسخه خطّى كه شيخ محمّد محسن مشهور به (آغا بزرگ) مؤلّف «ذريعه» در اختيار ما گذاشتند در سال 1208 نوشته شده است.
3 - نسخه خطّى در كتابخانه سپه سالار در تهران، كه تاريخ نگارش و رقم كتابخانه اكنون در ياد ما نيست.
4 - نسخه چاپى جواد شبّر، كه تصحيحاتى در آن به عمل آمده است.
5 - «احياء العلوم» ابى حامد غزالى.
6 - «احياء الاحياء»، جلد چهارم چاپ سنگى در ايران به سال 1326، تأليف مولى محسن فيض كاشانى.
7 - نسخه خطّى (نوشته در سال 1103) «اصول كافى» در كتابخانه منتدى النشر (به رقم 446).
8 - نسخه «اصول كافى» كه در تصرّف ماست.
9 - «فروع كافى» چاپ سنگى، سال 1315، از مطبوعات سنگى صحيح.
علماخلاقاسلامى ج : 2 ص : 21
10 - «وسائل» چاپ سال 1323 معروف به چاپ عين الدولة.
11 - «بحار» مجلّد 15، چاپ سنگى.
12 - «كنز العمّال»، چاپ حيدرآباد دكن سال 1312.
13 - «مستدرك الوسائل»، محدّث نورى، چاپ سنگى سال 1319.
14 - «وافى»، مولى محسن فيض، چاپ سنگى سال 1325، از مطبوعات سنگى صحيح.
15 - «سفينة البحار»، چاپ سنگى در نجف اشرف سال 1352، محدّث بزرگوار شيخ عبّاس قمّى.
16 - «جامع الاخبار» چاپ سنگى در هند.
17 - «مصباح الشريعة»، چاپ سنگى در هند.
و اينها غير از مراجعى است كه گاهگاه به آنها مراجعه مىكرديم، مانند «مجموعه» شيخ ورّام، و «حقايق» فيض. و «مجمع البحرين» طريحى و «نهايه» ابن اثير... كه فائدهاى در شمردن آنها نيست.
و اللّه تعالى هو الموفق للصواب محمد رضا المظفر نجف اشرف 20 رجب 1368 ه.
|