علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 204
سوم:
ميهمانى (مهماندارى)
ثواب آن بسيار و پاداش آن نيكو و عالى است، و فضيلت آن بزرگ و فايده‏اش سترگ است.
رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: «كسى كه مهمانى نمى‏كند خيرى در او نيست».
روزى آن حضرت به مردى كه صاحب شتر و گاو بسيار بود گذشت، و آن مرد از او مهمانى نكرد، و به زنى گذشت كه گوسفندانى خرد داشت، يكى را براى آن حضرت ذبح كرد، پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: «به اين دو بنگريد، كه اين اخلاق و رفتار به دست خداى عز و جل است، پس هر كه را بخواهد خلق و خوئى نيكو مى‏بخشد».
و فرمود:«الضّيف إذا جاء فنزل بالقوم جاء برزقه معه من السّماء، فإذا أكل غفر اللّه لهم بنزوله»
«هر گاه مهمانى بر قومى وارد شود روزيش با او از آسمان فرود مى‏آيد، و چون چيزى بخورد خداوند به سبب ورود مهمان آن قوم را مى‏آمرزد».
و فرمود: «هيچ مهمانى بر قومى وارد نمى‏شود مگر آنكه روزيش در كنار اوست».
و فرمود: «هر كه به خدا و آخرت ايمان دارد بايد مهمان خود را گرامى دارد».
و فرمود: «امّت من ما دام كه به يكديگر محبّت ورزند، و امانت را ادا كنند، و از حرام اجتناب نمايند، و مهمان فرا خوانند، و نماز برپا دارند، و زكات بدهند در خير خواهند بود، و چون اين كارها نكنند به قحط و خشكسالى گرفتار شوند».
و فرمود: «هر گاه خدا خير مردمى را بخواهد بر ايشان هديه مى‏فرستد.
گفتند: آن هديه چيست؟ فرمود: مهمان، كه با روزى خود مى‏آيد و گناهان اهل خانه را مى‏برد».
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 205
و فرمود: «هر خانه‏اى كه مهمان در آن داخل نشود فرشتگان نيز به آنجا نيايند».
و فرمود: «مهمان راهنماى بهشت است».
و امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: «هيچ مؤمنى نيست كه مهمان را دوست داشته باشد مگر اينكه وقتى سر از گور بر آرد چهره‏اش همچون ماه شب چهارده خواهد بود، اهل محشر گويند: اين جز پيامبرى مرسل نباشد پس فرشته‏اى گويد: اين مؤمنى است كه مهمان را دوست دارد و او را اكرام كند، راه او جز دخول به بهشت نيست».
و فرمود: «هيچ مؤمنى نيست كه صداى پاى مهمان را بشنود و به آن خوشحال شود مگر اينكه گناهانش آمرزيده مى‏شود، اگر چه ميان زمين و آسمان را پر كرده باشد».
روزى آن حضرت گريست، از سبب گريه او پرسيدند، فرمود: «هفت روز است كه مهمان به من نرسيده، مى‏ترسم كه مرتبه‏ام نزد خدا پست شده باشد».
از محمّد بن قيس، از حضرت صادق عليه السّلام روايت است كه گفت: «در محضر امام عليه السّلام اصحاب از قومى سخن مى‏گفتند. من گفتم: سوگند به خدا كه بامداد و شامگاهى نيست مگر آنكه دو سه نفر از آنان، يا بيشتر يا كمتر، مهمان منند. حضرت فرمود:
فضل آنها بر تو بيش از فضل تو بر آنهاست. گفتم: فدايت شوم چگونه چنين است و حال آنكه من آنها را طعام مى‏دهم، و از مال خود برايشان انفاق مى‏كنم، و خادم من خدمتشان مى‏كند؟ فرمود: وقتى آنان بر تو وارد مى‏شوند از جانب خدا با روزى بسيار مى‏آيند، و وقتى مى‏روند با آمرزش تو بيرون مى‏روند».
و إبراهيم خليل عليه السّلام چون مى‏خواست چيزى بخورد، يك يا دو ميل مى‏رفت تا كسى را بيابد كه با او غذا بخورد، و او را «پدر مهمانان» لقب دادند.
و همه اخبارى كه در فضيلت طعام دادن مؤمن وارد شده بر فضيلت ميهمانى نيز دلالت دارد، مانند گفتار پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم هنگامى كه از آن حضرت پرسيدند:
حج مقبول چيست؟ فرمود: «اطعام طعام و خوبى كلام».
و فرمود: «هر كه سه نفر مسلمان را طعام دهد خداوند او را از سه بهشت در ملكوت آسمان‏ها اطعام خواهد كرد: فردوس، و بهشت عدن، و درخت طوبى كه در
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 206
بهشت عدن روئيده و خداوند به دست [لطف‏] خود آن را كاشته».
امام صادق عليه السّلام فرمود: «هر كه مؤمنى را سير كند بهشت بر او واجب است».
و فرمود: «هر كه مؤمنى را اطعام كند تا سير شود هيچ يك از خلق خدا نمى‏داند بزرگى اجر او در آخرت چقدر است، نه فرشته‏اى مقرب و نه پيامبرى مرسل، و تنها خداى رب العالمين مى‏داند».
از پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم پرسيدند: «ايمان چيست؟ فرمود: اطعام كردن و سلام گفتن».
و فرمود: «در بهشت غرفه‏هائى است كه درون آنها از بيرون و بيرون آنها از درون ديده مى‏شود، كسانى از امّت من در آنها جاى مى‏گيرند كه نيكو سخن گويند و اطعام طعام كنند، و سلام را بلند ادا نمايند، و شب هنگام كه مردم در خوابند نماز گزارند».
و فرمود: «از محبوبترين اعمال در پيشگاه خداى تعالى: سير كردن مؤمن گرسنه، و رهائى بخشيدن او از رنج و اندوه او، و اداء قرض اوست».
و فرمود: «خداوند اطعام در راه خدا را دوست دارد، و كسى را كه در راه خدا اطعام مى‏كند دوست دارد، و ورود بركت در خانه وى از فرو رفتن كارد در كوهان شتر سريعتر است».
و فرمود: «بهترين شما كسى است كه اطعام كند».
و فرمود: «هر كه برادر مؤمن خود را طعام دهد تا سير شود و آب دهد تا سيراب شود خداوند او را به اندازه هفت خندق، كه فاصله هر دو خندق، پانصد سال راه باشد، از جهنّم دور كند».
و در خبر است كه: «خداى تعالى در قيامت به بنده خود گويد: فرزند آدم، ترسيدى و مرا اطعام نكردى. بنده گويد: خداوندا چگونه تورا كه رب العالمين هستى اطعام مى‏كردم؟ مى‏فرمايد: برادرت گرسنه بود و سيرش نكردى، كه اگر او را اطعام مى‏كردى مرا اطعام كرده بودى».
و فرمود: «هر كه مؤمن تشنه‏اى را سيراب كند، خداوند او را از رحيق مختوم (شراب سر به مهر بهشتى) بنوشاند.
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 207
و فرمود: «هر كه مؤمنى را از جائى كه در دسترس اوست شربت آبى بنوشاند، خداوند او را به هر شربت آبى هفتاد هزار حسنه مى‏دهد، و اگر از جائى كه آب در دسترس نيست آب دهد مثل اين است كه ده برده از فرزندان اسماعيل را آزاد كرده است».«»