تتميم زكات بدن‏
بدان همان گونه كه در مال زكات هست براى بدن نيز زكاتى هست، و اين نقصانى است كه سبب فزونى خير و بركت براى صاحب آن است. زكات بدن يا اختيارى است، به اينكه در طاعت به كار رود و از معصيت باز داشته شود، يا اضطرارى
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 3 ص : 189
است، به اينكه به بيمارى و آفتى دچار گردد. رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله فرمود: «هر مالى كه تزكيه نشود (زكات آن داده نشود) ملعون است، و هر بدنى كه تزكيه نشود ملعون است و لو در هر چهل روز يك بار. گفتند: يا رسول اللّه، زكات مال را مى‏شناسيم، زكات بدن چيست؟ فرمود: اينكه دچار آفتى شود». از اين سخن رنگ چهره مردم دگرگون شد، و پيامبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم چون اين را ديد فرمود: «آيا مقصودم را دريافتيد؟ گفتند: نه يا رسول اللّه فرمود: خراشى كه به بدن وارد آيد، يا رنجى به او رسد، يا پايش بلغزد و بيفتد، يا دچار مرضى شود، يا خارى به دست و پايش بخلد، و مانند اين‏ها...»، حتّى پريدن چشم در حديث ذكر شده است.
و فرمود: «براى هر چيزى زكاتى هست، و زكات بدنها روزه است».
امام صادق عليه السّلام فرمود: «براى خداى عز و جل بر هر يك از اجزاء پيكرت زكاتى واجب است، بلكه بر هر بن موئى از تنت، بلكه بر هر نگاه چشمت (يا هر چشم به همزدنت) زكاتى است. زكات چشم نگاه به عبرت و پند گرفتن، و چشم‏پوشيدن از شهوات و امثال آنهاست. و زكات گوش: نيوشيدن و استماع علم و حكمت و قرآن و معارف سودمند دينى و مواعظ نجات بخش، و نشنيدن ضدّ آنها از دروغ و غيبت و مانند اين‏هاست. و زكات زبان: نصيحت مسلمين، و بيدار كردن غافلان، و ذكر و تسبيح است. و زكات دست: بذل و بخشش و سخاوت به وسيله نعمتهاى الهى است، و به حركت در آوردن آن با نوشتن مسائل علمى و مطالب سودمند براى مسلمين و در طاعت خداى تعالى، و نگاهداشتن آن از رساندن شرّ و بدى به مردم. و زكات پا: رفتن و تلاش در راه حقوق الهى، از قبيل ديدار صالحان و نيكان، و مجالس ذكر، و اصلاح مردم، و صله رحم، و جهاد، و هر چه در آن صلاح دل و سلامت دينت باشد«»».