|
پيوست سخاوت
ضدّ بخل سخاوت است، كه معناى آن را دانستى، و آن از ميوههاى زهد
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 156
است، چنانكه بخل ميوه دوستى دنياست. پس سزاوار است كه هر پوينده راه آخرت اگر دستش از مال تهى است قناعت ورزد، و اگر ثروت و مالى دارد سخاوت و نيكوكارى پيشه كند. و شكّى نيست كه جود و سخاء از شريفترين صفات و برترين اخلاق انسانى به شمار مىرود و يكى از ريشههاى رستگارى است، و مشهورترين اوصاف پيغمبران و معروفترين اخلاق فرستادگان الهى است. و آنچه در ستايش آن رسيده بيرون از شمار است.
رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:«السّخاء شجرة من شجر الجنّة، أغصانها متدلّية إلى الارض، فمن أخذ منها غصنا قاده ذلك الغصن الى الجنّة».
«سخاوت درختى از درختهاى بهشت است كه شاخههايش بر زمين آويخته است، هر كه شاخهاى از آن را بگيرد همان شاخه وى را به بهشت مىكشاند».
و فرمود: «سخاوت از ايمان است، و ايمان در بهشت است».
و فرمود: «سخاوت درختى است كه در بهشت مىرويد، و جز سخاوتمند به بهشت نمىرود».
و فرمود: «خداى سبحان مىفرمايد: اين دينى است كه آن را پسنديده و برگزيدهام چيزى مايه بهبودى آن نيست مگر سخاوت و خوشخوئى، تا جائى كه مىتوانيد آن را به اين دو گرامى داريد».
و فرمود: «خداوند اولياء خود را بر سخاوت و حسن خلق قرار داد».
و فرمود: «از موجبات آمرزش: طعام دادن، و آشكار كردن سلام، و نيكى گفتار است».
و فرمود: «سخى (بخشنده) به خداوند نزديك، و به مردم نزديك، و به بهشت نزديك است، و از آتش دوزخ دور است».
و فرمود: «از گناه سخاوتمند در گذريد، كه هر گاه بلغزد خدايش دست گيرد».
و فرمود: «غذاى سخاوتمند دوا، و غذاى بخيل درد است».«» و فرمود: «بهترين اعمال صبر و سماحت (رادى و جوانمردى) است».
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 157
و فرمود: «دو صفت را خدا دوست دارد، و آن دو خوشخوئى و سخاوت است».
و فرمود: «خداوند بخشنده است و بخشندگى را دوست دارد، و اخلاق عالى را دوست دارد، و از اخلاق پست و زشت ناخشنود است».
و فرمود: «رسيدن روزى به اطعام كننده سريعتر است از فرو شدن كارد در كوهان شتر، و خداى تعالى بر فرشتگان به اطعام كننده مباهات مىكند».
و فرمود: «خداوند بندگانى دارد كه نعمتهاى خويش خاصّ ايشان كند تا به بندگان نفع رسانند، پس هر كه در اين نعمتها و منافع بخل ورزد و امساك كند، خداوند آنها را از وى بگيرد و به ديگران دهد».
و فرمود:«الجنّة دار الأسخياء»
«بهشت خانه سخاوتمندان است».
و فرمود: «جوان سخى گناهكار نزد خدا از پير عابد بخيل محبوبتر است».
و فرمود:«اصنع المعروف إلى من هو أهله و إلى من ليس بأهله فإن أصبت أهله فقد أصبت أهله، و إن لم تصب أهله فأنت من أهله».
«با كسى كه سزاوار نيكى است و كسى كه شايسته آن نيست نيكى كن، اگر نيكى تو به اهل آن رسيد چه بهتر وگر نه تو خود اهل آن هستى».
و فرمود: «نيكان و خاصّان امّت من به نماز و روزه به بهشت نمىروند، بلكه با سخاوت نفس و سلامت دل و خيرخواهى براى مسلمين به بهشت مىروند».
و فرمود:«انّ اللّه تعالى جعل للمعروف وجوها من خلقه حبّب اليهم المعروف، و حبّب اليهم فعاله، و وجّه طلاب المعروف اليهم، و يسّر عليهم إعطاءه كما ييسّرا الغيث إلى البلدة الجدبة فيحييها و يحيى بها أهلها».
«خداى تعالى كسانى را از خلق خود براى نيكى قرار داده و نيكى را محبوب آنها ساخته و ميل آن را در دلشان انداخته و طالبان نيكى را به سويشان روان كرده و انجام نيكى را بر آنان آسان نموده چنانكه باران را آسان به سرزمينى بىآب مىرساند تا آن را آباد و اهل آن را احيا كند».
و فرمود: «سخىّ را اهل آسمانها و زمينها دوست دارند و طينت او از خاك پاك سرشته شده و آب ديدگانش از آب كوثر خلق شده، و بخيل را اهل آسمانها
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 158
و زمينها دشمن دارند و طينت او از خاك پليد آفريده شده و آب چشمش از آب عوسج (نوعى درخت خاردار) خلق شده است».
و فرمود: «بهترين مردم در ايمان گشاده دستترين آنهاست».
و فرمود: «در روز قيامت مردى را مىآورند و به او مىگويند: حجّت خود را بگو. مىگويد: پروردگارا مرا آفريدى و هدايت كردى، و بر من گشايش دادى و من همواره بر خلق تو گشايش دادم، و بر آنان بذل و بخشش كردم تا امروز رحمت خود را بر من بگسترانى و آسان گيرى. خداى تعالى مىفرمايد: بندهام راست گفت، او را به بهشت در آوريد».
روايت است كه: «گروهى از اهل يمن بر پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله وارد شدند، در ميان ايشان مردى بود كه سخنورتر و در گفتگو با پيامبر شديدتر و تندتر بود تا آنجا كه آن حضرت به خشم آمد و رگ پيشانيش از خشم پيچيده شد و رنگ چهرهاش دگرگون گشت و چشم را متوجّه زمين كرد كه جبرئيل عليه السّلام فرود آمد و گفت:
پروردگارت به تو درود مىفرستد و مىفرمايد: اين مرد سخى است و به مردم اطعام مىكند. پس خشم پيغمبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرو نشست و سر برداشت و فرمود: اگر نه اين بود كه جبرئيل مرا از جانب خداى عز و جل خبر داد كه اهل سخاوت و اطعامى تورا از خود مىراندم و عبرت ديگران مىساختم مرد گفت: آيا خداى تو سخا را دوست دارد؟ فرمود: بلى. آن مرد گفت: اشهد ان لا اله الا اللّه، و انّك رسول اللّه، به خدائى كه تورا به حق برانگيخت هيچ كس را از مال خود محروم نساختم».«» و فرمود:«كلّ معروف صدقة، و كلّ ما انفق الرّجل على نفسه و أهله كتب له صدقة، و ما وقى المرء به عرضه فهو له صدقة، و ما أنفق الرّجل من نفقة فعلى اللّه خلفها».
«هر كار نيكى صدقه است، و هر چه را مرد براى خود و اهل خويش خرج كند برايش صدقه نوشته مىشود، و هر چه آدمى به وسيله آن آبروى خويش را حفظ كند برايش صدقه نويسند، و هر چه را كه انسان انفاق كند بر خداوند است كه به وى
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 159
عوض دهد».
و فرمود:«كلّ معروف صدقة، و الدّالّ على الخير كفاعله، و اللّه تعالى يحبّ اغاثة اللّهفان».
«هر كار نيكى صدقه است، و رهبر و راهنماى نيكى چون نكوكار است، و خداى تعالى فريادرسى بيچاره را دوست دارد».
و روايت است كه: «خداوند به موسى عليه السّلام وحى كرد: سامرى را مكش، زيرا كه او سخاوتمند است».«» و عيسى عليه السّلام فرمود: «چيزى را كه آتش نمىتواند فرو خورد افزون سازيد»، پرسيدند آن چيست؟ فرمود: «كار نيك و احسان».
و امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: «و هر كه به هنگام توانائى دست خود را به نيكى بگشايد، خداوند آنچه را كه در دنيا انفاق كرده به وى عوض دهد، و پاداش آخرتش را مضاعف كند».«» و امام باقر عليه السّلام فرمود: «خورشيد كه طلوع مىكند چهار فرشته با اوست:
فرشتهاى كه ندا مىدهد: اى صاحب خير، نيكى خود را كامل كن و بر تو مژده باد، و فرشتهاى كه بانگ بر آرد: اى صاحب شر دست از بدى بدار و كوتاه بيا، و فرشتهاى كه مىگويد: به بخشنده عوض ده و مال ممسك را تباه كن، و فرشتهاى كه خاك را به آب مىآميزد و اگر چنين نكند زمين شعلهور شود».
و امام صادق عليه السّلام به يكى از همنشينان خود فرمود: «مىخواهى تو را از چيزى آگاه كنم كه به وسيله آن به خدا و به بهشت نزديك شوى و از آتش دوزخ دور گردى؟» گفت: آرى. فرمود: «بر تو باد به سخاوت».
و فرمود: «خوبان شما جوانمردان و سخاوتمندان شمايند، و بدان شما بخيلان شمايند. و از نشانههاى ايمان خالص: نيكى به برادران و سعى در حوائج آنهاست،
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 160
و آن كه به برادران نيكى كند خداى رحمان او را دوست دارد، و در اين كار، بينى شيطان به خاك ماليده مىشود، و وسيله دورى از آتش و رفتن به بهشت است».
و حضرت كاظم عليه السّلام فرمود: «سخاوتمند خوشخو در حفظ و حمايت خداست، و خداوند او را وانگذارد تا به بهشت برد. و خدا هيچ پيامبر و وصيّى را برنينگيخت مگر اينكه سخى بود، و هيچ يك از صالحان نبود مگر اينكه سخى بود، و پدرم همواره مرا به سخاوت سفارش مىفرمود تا اينكه در گذشت».
|