|
حرص
حرص، حالت و صفتى است نفسانى كه آدمى را بر گرد آوردن آنچه بدان نياز ندارد بر مىانگيزد بىآنكه به حد و مقدار معيّنى اكتفا كند، و آن نيرومندترين شاخههاى دوستى دنيا و مشهورترين انواع آن است. و شكى نيست كه خلق و خويى هلاكآور و صفتى گمراه كننده است، بلكه بيابانى است تاريك و بيكران و درّهاى بس عميق كه ژرفاى آن ناپيداست، هر كه در آن گرفتار آمد گمراه و نابود شد، و هر كه در آن افتاد به هلاكت رسيد و باز نگشت.
از مشاهده و تجربه و اخبار و آثار آشكار است كه حريص هرگز به حدّى كه در آنجا توقّف كند منتهى نمىشود، بلكه پيوسته در گردابهاى دنيا فرو مىرود تا غرق شود، و از سرزمينى به سرزمينى ديگر مىافتد تا سرانجام به هلاكت رسد.
پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلم فرمود:«لو كان لابن آدم واديان من ذهب لابتغى وراءهما ثالثا، و لا يملأ جوف ابن آدم الا التّراب، و يتوب اللّه على من تاب».
«اگر فرزند آدم دو درّه (وادى) زر مىداشت درّه سومى مىخواست، شكم فرزند آدم را جز خاك پر نمىكند، و خدا توبه هر كه را كه توبه كند مىپذيرد و به هر كسى كه به او باز گردد باز مىگردد».
و فرمود:«منهومان لا يشبعان: منهوم العلم، و منهوم المال»
«دو گرسنهاند كه سير نمىشوند: گرسنه علم و گرسنه مال».
و فرمود:«يشيب ابن آدم و تشبّ فيه خصلتان: الحرص، و طول الأمل»
«آدميزاد پير مىگردد و دو خصلت در او جوان مىشود: حرص و آرزوى دراز».
و امام باقر عليه السّلام فرمود:«مثل الحريص على الدّنيا كمثل دودة القزّ،
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 138
كلّما ازدادت من القزّ على نفسها لفّا كان أبعد لها من الخروج، حتّى تموت غمّا».
«حريص بر دنيا مانند كرم ابريشم است، هر چه بيشتر بر گرد خود مىپيچد راه بيرون شدنش دورتر و بستهتر مىشود تا از غصّه بميرد».
و حضرت صادق عليه السّلام فرمود: «از آنچه از راه وحى نازل شده اين است:
اگر فرزند آدم دو وادى از طلا و نقره مىداشت باز در جستجوى سومى بود. اى پسر آدم شكم تو دريائى از درياها و درّهاى از درّههاست كه هيچ چيز جز خاك آن را پر نمىكند».
يكى از بزرگان گفته است: «از شگفتيهاى انسان اين است كه اگر او را خبر دهند كه در دنيا هميشه خواهى ماند حرص او بر جمع كردن مال بيش از اين نخواهد بود كه اكنون با اين عمر كوتاه و بهرهمندى اندك و انتظار مرگ حرص مىورزد».
و اخبارى كه در نكوهش حرص وارد شده بيشمار و چنان مشهور است كه نيازى به ذكر آنها نيست.
حضرت باقر عليه السّلام فرمود: «چه بسيار كسانى كه بر چيزى حرص ورزيدند و چون به آن دست يافتند به بدبختى دچار شدند، و چه بسيار كسانى كه از چيزى كراهت داشتند و چون به آن رسيدند سعادتمند شدند».
و چه زيان و خسرانى بيشتر و بدتر از اينكه انسان در طلب چيزى برآيد كه هلاكش در آن است؟ و چه جاى انديشه و ترديد است كه هر گاه انسان بر اموال دنيا حرص بورزد همين هلاك كننده اوست؟
|