علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 129
فصل 16 وظيفه فقرا و بينوايان
اگر كسى فقير باشد و چيزى به او داده شود اگر آن چيز حرام يا شبه حرام باشد واجب است كه آن را رد كند و از آن اجتناب نمايد، و اگر حلال باشد، قبول آن اگر بىمنّت باشد براى تأسّى به پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلم مستحب است، و اگر در آن منّت باشد ترك آن بهتر است. يكى از اين طايفه وقتى دوستى به وى چيزى عطا مىكرد به او مىگفت من آن را نزد خودت مىگذارم، بنگر اگر من بعد از قبول آن در دل تو نسبت به قبل از قبول افضل باشم مرا آگاه كن تا آن را بپذيرم، و گر نه، نه. و نشانه اين آن است كه ردّ آن بر عطا كننده شاق و رنجآور باشد، و با قبول آن شاد شود، و قبول هديه را منّتى بر خويشتن [از سوى يك مؤمن] بداند.
و اگر به عنوان صدقه يا زكات يا از اين قبيل باشد كه صرفا براى ثواب و انجام امر الهى پرداخت مىشود بايد بنگرد كه آيا مستحقّ آن است يا نه. اگر استحقاق آن را دارد بپذيرد، وگر نه رد كند. و اگر عطا كننده چيزى را براى صفتى كه در او سراغ دارد مانند علم يا ورع يا سيادت به او مىدهد، به طورى كه اگر اين صفت در او نباشد طبع وى خواهد رميد و از اعطاء آن خوددارى خواهد كرد، اگر آن شخص اين صفت و امتياز را در خود نمىبيند و در واقع فاقد آن است گرفتن آن بر وى حرام است. و اگر نه هديه باشد و نه صدقه بلكه براى شهرت و ريا و خودنمائى به او داده مىشود بايد آن را رد كند و نپذيرد، وگر نه وى (دهنده) را در غرض فاسدش يارى و كمك كرده، و كمك به گناه، گناه است.
|