|
(و دوم) - يعنى دومين از دو جنس رذائل قوه شهوت:
خمود
است، و آن عبارت است از تفريط و كوتاهى كردن در به دست آوردن قوت ضرورى، و سستى نمودن در شهوت نكاح، به حدى كه به سقوط و نابودى آن غريزه و ضايع گذاردن عيال و قطع نسل شود. و شكّى نيست كه آن در شرع مذموم و ناپسند است، زيرا تحصيل معارف الهى و اكتساب فضائل اخلاقى و عبادتهاى بدنى به نيرومندى تن بستگى دارد، پس كوتاهى در رساندن غذا به بدن (كه بايد بدل ما يتحلّل گردد) موجب حرمان از فوائد مترتّب بر آن است، و اين محروميّت در نهايت خسران و زيان است. و همچنين اهمال و سستى قوه شهوت نكاح آدمى را از فوائد مترتّب بر آن محروم مىسازد زيرا كه اين قوه بر انسان چيره گشته تا نسل باقى بماند و وجود وى دوام و استمرار يابد، و نيز براى اينكه لذت آن را ادراك كند و لذات آخرت را با آن بسنجد، زيرا لذت آميزش نيرومندترين لذايذ جسمانى است، چنانكه درد آتش بزرگترين دردهاى بدنى است، و ترغيب (راغب گردانيدن) و ترهيب (ترساندن) مردم را به سعادتهايشان پيش مىراند، و اين جز به ادراك لذت و الم محسوس كه مشابه لذّات و آلام اخروى است حاصل نمىشود.
و بقاء نسل را فوائدى است: 1 - موافقت با اراده خداوند در كوشش براى تحصيل فرزند كه بقاء نوع انسان به آن بستگى دارد. 2 - طلب دوستى رسول خدا صلى اللّه عليه و آله و سلم كه وسيله مباهات و افتخار او مىشود. 3 - تبرّك جستن به دعاى فرزند صالح بعد از خود، و وصول به شفاعت فرزند خردسال هر گاه پيش از او بميرد -
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 20
چنانكه از اخبار بر مىآيد.
و از فوائد زناشوئى اينهاست: نگاهداشت خود از شرّ شيطان و شكستن حدّت و شدّت شهوت، و حفظ ديدگان و فرج از گناه و از ميان بردن وسوسهها و خطرهاى شهوت از دل، و به اين حقيقت اشاره دارد گفتار پيغمبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلم«من تزوّج فقد أحرز نصف دينه»
«هر كه ازدواج كرده نيمى از دين خود را مصون و محفوظ داشته».
و از فوائد نكاح نيز اين است: فارغ شدن از تدبير منزل و تنظيم خانه و كارهائى از قبيل پخت و پز و شست و شو و مانند اينها، كه آسودگى خاطر از اين امور بهترين كمك براى تحصيل علم و عمل است، و از اين جهت پيامبر صلى اللّه عليه و آله و سلم فرمود: «هر يك از شما بايد زبانى ذكرگو و دلى شكرگزار و همسرى مؤمن و شايسته فرا گيرد تا او را بر كار آخرتش كمك دهد».
و از فوائد نكاح اين است كه: آدمى به سبب آن در حاجات اهل و عيال (نانخور) رنج و زحمت مىكشد و در بهبود و اصلاح حال و راهنمائى آنها به ديندارى سعى مىكند، و در تحصيل مال حلال از طريق كسبهاى پاك مىكوشد، و به تربيت فرزندان قيام مىكند و بر اخلاق زنان و احيانا بدخوئى آنان شكيبائى مىورزد، و اين همه از فضائل بزرگ است، و از اين رو رسول خدا صلى اللّه عليه و آله فرمود:
«الكادّ في نفقة عياله كالمجاهد في سبيل اللّه»
«كسى كه براى به دست آوردن نفقه (خرجى و هزينه زندگى) عائله خود رنج و زحمت مىكشد همچون كسى است كه در راه خدا جهاد مىكند».
و فرمود: «هر كه نماز او نيكو و عائله او بسيار و مال او كم باشد و مسلمين را غيبت نكند با من در بهشت خواهد بود». و فرمود: «بعضى از گناهان هست كه هيچ چيز كفّاره آن نمىشود مگر كوشش و تلاش در طلب معيشت». و فرمود: «هر كه را سه دختر باشد و هزينه آنها را بدهد و به آنها احسان كند تا خداوند آنان را [به سبب ازدواج] از وى بىنياز سازد خداى تعالى بهشت را بر او واجب خواهد كرد».
شكّى نيست كه لازمه خمودى شهوت حرمان از فوائد مذكور و بر خلاف عقل است.
علماخلاقاسلامى ج : 3 ص : 21
امّا براى نكاح آفات و بليّات نيز هست مانند احتياج به مال و دشوارى تحصيل حلال آن - بخصوص در امثال اين زمان - و كوتاهى از اداء حقوق زنان و شكيبائى بر اخلاق آنان، و تحمّل بدخوئى و آزارشان، و پريشانى خاطر براى تحصيل معيشت و آنچه به آن احتياج هست، و اينها غالبا آدمى را به دنيا فرو مىبرد و از ياد خدا - سبحانه - و آنچه براى آن خلق شده غافل مىكند. پس سزاوار است كه هر كسى درباره خود و احوال خود بينديشد و - بعد از ملاحظه فوائد و مفاسد - بررسى كند كه براى او چه چيز بهتر است، آن را برگزيند و به آن رفتار كند.
|