(تنبيه) - فحش چيست؟
فحش عبارت است از اظهار كردن امور زشت و قبيح با الفاظ و عبارات صريح، و بيشتر اوقات به وسيله الفاظ وقاع (آميزش) و آلات و متعلّقات آن به كار مى‏رود، و اهل فساد و بى‏شرمان آن عبارات را صريحا اظهار مى‏كنند، و اهل صلاح و شرف متعرّض آنها نمى‏شوند، بلكه اگر ذكر آنها ضرور شود به كنايه و با رمز به آنها اشاره مى‏كنند. يكى از صحابه گفته است:
«خداوند با حيا و كريم است عفّت مى‏ورزد و به كنايه سخن مى‏گويد، از جماع به لمس تعبير مى‏كند.» پس مسّ و لمس و دخول و صحبت كناياتى است از آميزش، و در عين حال زشت و ركيك نيست. اين ادب و عفّت كلام در قرآن و كلام الهى مخصوص به آميزش (وقاع) نيست بلكه از قضاء حاجت و بول و غايط به كنايه تعبير مى‏كند و اين به رمز گفتن اولى است از الفاظ مستهجن و ركيك. و همين‏طور در مورد همسر شايسته نيست كه الفاظ صريح ذكر شود بلكه ادب و عفّت اين است كه با كنايه سخن رود مثلا نبايد گفت: زن تو يا زن من بلكه بگويد پرده‏نشينان خانه تو يا خانه من يا مادر فرزندان و مانند اين‏ها (مثلا در خانه چنين گفتند). همچنين اگر كسى عيب و نقصى دارد كه از آن شرم مى‏كند، اگر ذكر آن ضرور شود شايسته نيست كه با الفاظ صريح بيان شود مثل پيسى و كچلى و امثال اين‏ها [مثلا اگر كسى بخواهد علّت پيسى يا كچلى را بپرسد نگويد تو در چه وقت پيس يا كچل شدى؟] بلكه به كنايه و با عبارات غير صريح بگويد: اين عارضه كى براى شما روى داد؟ و مانند آن، زيرا تصريح به اين‏ها داخل در فحش است.
پس همه الفاظ فحش بى‏شك ممنوع و مذموم است، اگر چه بعضى بدتر و زشت‏تر است، و بنا بر اين گناهش بيشتر است، خواه به عنوان دشنام و ايذاء گفته شود يا در مقام شوخى و مزاح يا به عنوانى ديگر. بدين‏سان چون الفاظ و عبارات فحش و دشنام مختلف است بعضى از بعض ديگر بدتر است، و گاهى بر حسب عادت در ميان شهرها و اقوام مختلف متفاوت است. به هر حال بعضى از اين الفاظ و
علم‏اخلاق‏اسلامى ج : 2 ص : 385
عبارات مكروه و بعضى حرام و ممنوع است.