|
پيوست (عفو)
ضدّ انتقام «عفو» و بخشش است. و عفو صرف نظر كردن از حقّ قصاص يا غرامت است. و فرق آن با حلم و كظم غيظ روشن است. و آيات و اخبار در مدح و حسن آن بيش از حدّ شمار است. خداى تعالى مىفرمايد:
«خُذِ الْعَفْوَ وَ أمُر بِالعُرفِ» 7: 199(اعراف، 199) «عفو را فرا گير و به نيكى امر كن».
و نيز فرمود:«وَ لْيَعْفُوا وَ ليَصْفَحُوا» 24: 22(نور، 22) «بايد عفو و گذشت داشته باشند و چشم بپوشند».
و فرمود:«وَ أنْ تَعْفُوا أَقرَبُ لِلتَّقْوى 2: 237(بقره، 237) «و گذشت كردن شما به تقوى نزديكتر است».
و پيغمبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود:«ثلاث و الّذى نفسي بيده إن كنت حالفا لحلفت عليهنّ: ما نقصت صدقة من مال فتصدّقوا، و لا عفا رجل من مظلمة يبتغى بها وجه اللَّه إلا زاده اللَّه بها عزّا يوم القيامة، و لا فتح رجل على نفسه باب مسألة إلا فتح اللَّه عليه باب فقر».
«سه چيز است كه به خدائى كه جان من در قبضه قدرت اوست اگر بخواهم
علماخلاقاسلامى ج : 2 ص : 368
درباره چيزى قسم ياد كنم درباره آنها قسم مىخورم: صدقه مال را هيچ كم نكند پس صدقه بدهيد، و هيچ كس براى خشنودى خدا ستمى را كه بر او رفته است نبخشد مگر آنكه خداوند روز قيامت عزّت او را خواهد افزود، و هيچ كس درى از سؤال (نياز به ديگران بردن و گدائى) را بر خود نگشايد مگر آنكه خداوند درى از فقر بر او مىگشايد».
و فرمود:«العفو لا يزيد العبد إلا عزّا، فاعفوا يعزّكم اللَّه.»
«گذشت جز عزّت بنده را نيفزايد، گذشت كنيد تا خدا شما را عزيز كند».
و فرمود:«ألا أخبرك بأفضل أخلاق أهل الدّنيا و الآخرة: تصل من قطعك و تعطى من حرمك و تعفو عمّن ظلمك».
«مىخواهى بهترين اخلاق اهل دنيا و آخرت را به تو نشان دهم: با آن كس كه از تو بريده پيوند كنى و به كسى كه محرومت ساخته ببخشى و از كسى كه به تو ستم كرده درگذرى».
و فرمود: «موسى گفت: پروردگارا كدام يك از بندگان تو نزد تو عزيزترند؟ فرمود: آن كه در وقت قدرت عفو كند».
امام سجّاد عليه السّلام فرمود:اذا كان يوم القيامة جمع اللَّه الأوّلين و الآخرين في صعيد واحد، ثمّ ينادى مناد: اين أهل الفضل؟ قال:
فيقوم عنق من النّاس فتلقّاهم الملائكة، فيقولون: و ما فضلكم فيقولون كنّا نصل من قطعنا، و نعطى من حرمنا، و نعفو عمّن ظلمنا، قال: فيقال لهم: صدقتم، أدخلوا الجنّة».
«چون روز قيامت شود خداى تعالى پيشينيان و پسينيان را در يك سرزمين گرد آورد، آنگاه يك منادى ندا مىكند: اهل فضل كجايند؟ گروهى از مردم بر مىخيزند و فرشتگان آنان را مىبينند و مىگويند كه فضل شما چه بوده؟ گويند:
ما به كسى كه از ما مىبريد مىپيوستيم و به آن كه ما را محروم مىكرد مىبخشيديم و از كسى كه به ما ستم مىنمود گذشت مىكرديم، پس به آنها گويند: راست گفتيد، داخل بهشت شويد».
و امام باقر عليه السّلام فرمود:«النّدامة على العفو أفضل و أيسر من النّدامة
علماخلاقاسلامى ج : 2 ص : 369
على العقوبة».
«پشيمانى از عفو بهتر و آسانتر است تا پشيمانى از كيفر».
و امام صادق عليه السّلام فرمود:«ثلاث من مكارم الدّنيا و الآخرة: تعفو عمّن ظلمك، و تصل من قطعك، و تحلم اذا جهل عليك.»
«سه چيز از خوبيهاى دنيا و آخرت است: گذشت از كسى كه به تو ستم كرده و پيوند با آن كه از تو بريده و خويشتندارى وقتى با تو نادانى كنند».
و امام موسى بن جعفر عليهما السّلام فرمود:«ما التقت فئتان قطّ إلا نصر أعظمهما عفوا.»
«هيچ دو گروه متخاصمى با هم برنخورند مگر آن كه گذشتش بيشتر بود نصرت يافت و پيروز شد».
براى فضيلت و شرافت عفو همين بس كه جميلترين صفات الهى است و در مقام خضوع و تذلّل، خدا را به اين صفت مىستايند. حضرت سجّاد عليه السّلام در مناجات خود مىگويد:
«أنت الّذى سمّيت نفسك بالعفو، فاعف عنّى.»
«تو آنى كه خود را به عفو و گذشت نام نهادى، پس از من درگذر».
و نيز گفت:«أنت الّذى عفوه أعلى من عقابه.»
«تو آنى كه عفوت بيش از عقاب است.» و از آنهاست:
|