|
آداب ايثار
ايثار، نشانه برترين امتياز در روابط انسانى، مردم گرايى و غمخوارى است كه از ايمان سرشار، محبّت به خدا و مردم و احساس مسؤوليت اجتماعى، سرچشمه مىگيرد و با آداب مخصوص به خود صورت مىپذيرد كه برخى از آنها بدين قرار است:
1- داوطلبانه: شريعت مقدّس اسلام، هيچ الزام و تأكيدى در مورد ايثار ندارد و آن را به عنوان يك فضيلت و كمال بسيار زيباى انسانى مورد تمجيد قرار داده تا مؤمن با رهيابى به مقام ارجمند آن، داوطلبانه اقدام كند و تحت تأثير عوامل خارجى قرار نگيرد، چنانكه امام صادق عليهالسلام در پاسخ شبههاى كه صوفيه در اين مورد داشتند، فرمود:
«انَّ ذلِكَ كانَ مُباحاً جائِزاً وَ لَمْ يَكُونُوا نُهُوا عَنْهُ وَ ثَوابُهُمْ مِنْهُ عَلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ...» «3»
ايثار، مباح و جائز است و مورد نهى قرار نگرفته (اجبارى نيست) و ثواب ايثارگران نيز نزد خداوند بزرگ، محفوظ است.
2- خالصانه: زيبايى و ارزشمندى ايثار در صورتى است كه اين كار سترگ در راستاى خشنودى خداى بزرگ و خالصانه، انجام گيرد و هيچگونه چشمداشتى از نيازمند و ديگران نداشته باشد. چنانكه اهل بيت پيامبر، هنگام ايثار نان شب خود به مسكين و يتيم و اسير، گفتند:
«انَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُريدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً» «1»
تنها به خاطر خدا به شما غذا داديم و هيچ پاداش و سپاسى از شما توقّع نداريم.
3- از مال اختصاصى: ايثارگر، تنها آن قسمت از اموالش را كه به شخص خودش اختصاص دارد، مىتواند ايثار كند و چنين حقى را نسبت به اموالى كه بايد صرف هزينه افراد تحت تكفّل خود بنمايد، ندارد و بخشش نفقه افراد ياد شده، نه تنها ايثار محسوب نمىشود، بلكه ناپسند و ممنوع است. به داستان زير توجه كنيد:
در زمان رسول خدا صلّىاللّهعليهوآله، مردى انصارى، هنگام مرگ، همه دارايى خود را- كه عبارت بود از پنج، شش برده- آزاد كرد و چيزى براى كودكان صغيرش باقى نگذاشت، مسلمانان پس از مراسم تشييع و خاكسپارى او، داستانش را براى پيامبر (ص) نقل كردند، آن حضرت فرمود: «اگر پيش از خاكسپارى مرا آگاه ساخته بوديد، اجازه نمىدادم او را در قبرستان مسلمانان دفن كنيد! او به چه مجوّزى، فرزندان صغيرش را تهيدست گذاشته تا دست به سوى مردم دراز كنند؟!» «2»
4- ايثار بر مؤمن: نكته ظريف ديگر اينكه ايثار بايد هدفدار و حسابشده انجام گيرد و اين نهال مستعد در زمين قابل رشد كاشته شود و مؤمن، كسى را بر خويش مقدّم دارد كه لااقل از لحاظ فكرى و عقيدتى همطراز او باشد، نه اينكه دسترنج خويش را به افراد لاابالى، منافق يا كافر ببخشد و خود را مستأصل و زمينگير كند. امام على صلواتاللّهعليه، حقّ مطلب را چنين ادا كرده است:
«عامِلْ سائِرَ النَّاسِ بِالْانْصافِ وَ عامِلِ الْمُؤْمِنينَ بِالْايثارِ» «3»
با ساير مردم به انصاف رفتار كن ولى بر مؤمنين، ايثار بنما.
|