|
28- نوشتن معاملات و ثبت بدهيها
تراكم كار و كثرت داد و ستدها اغلب به اندازهاى است كه همه آنها را نمىتوان به خاطر سپرد و ممكن است انسان آنها را فراموش كند و در نتيجه برخى از حقوق خودش يا فردى كه طرف معامله اوست از بين ببرد و نيز ممكن است، انسان به گمان اين كه اوضاع، همواره طبق روال عادى پيش مىرود، نيازى به ثبت داد و ستدها و قرض و طلبها احساس نكند. ولى حوادث و پيشامدها هميشه قابل پيشبينى نيستند، چه بسا يكى از طرفين معامله، ناگهان بميرد، يا بيمار يا ديوانه شود، يا اتّفاقى برايش بيفتد كه خودش نتواند، پاسخگوى طرفهاى معامله باشد. به عنوان مثال، بر اثر مرگ او، اموالش به ورثه منتقل شود.بديهى است در اين صورت ورثه مزبور بايد بدانند، كه از چه كسانى طلبكار و به چه كسانى چه مقدار بدهكار است، تا در مقام استيفاى حقوق خود و ديگران برآيند و ذمّه او را كه دستش از اين جهان كوتاه شده برى سازند.پس براى آن كه حقوق طرفين معامله همواره محفوظ بماند و پيشامدهاى گوناگون، موجب خلط مسائل و سردرگمى در محاسبات نشود و در نهايت حقّى از كسى ضايع نگردد، شايسته است، انسان كلّيه دريافتها، پرداختها، بدهيها و مطالبات روزانه خود را با ذكر جزئيّات در دفترى ثبت كند، تا در مواقع لزوم، دچار ابهام و اشتباه نشود.
امام باقر عليهالسلام در اين باره مىفرمايد:
«أَمَرَ اللَّهُ تَبارَكَ وَ تَعالَى الْعِبادَ أَنْ يَكْتُبُوا بَيْنَهُمْ إِذا تَدايَنُوا أَو تَعامَلُوا الى أَجَلٍ مُسَمّىً» «1»
خداوند بندگانش را فرمان داده است كه هرگاه به هم قرض دادند يا معاملهاى مدّتدار كردند،- آن را- بنويسند.
ضرورت مزبور اقتضا مىكند كه وقتى كسى تصميم به ورود در امور بازرگانى و اقتصادى دارد ابتدا تا حدودى با حساب و كتاب آشنا شود و دانش فنّى راجع به اين كار را فرا گيرد. توان يادگيرى دانش نوشتن و حساب كردن نعمتى ارزشمند است كه خداى متعال به خاطر اعطاى آن بر همه انسانها منّت گذاشته است.
امام صادق عليهالسلام در اين باره مىفرمايد:
«مَنَّ اللَّهُ النَّاسَ بِرَّهُمْ وَ فاجِرَهُمْ بِالْكِتابِ وَالْحِسابِ وَ لَوْلا ذلِكَ لَتَغالَطُوا»
خداوند بر همه مردم- اعمّ از- نيكوكار و بدكارشان، منّت نهاده است به- خاطر قدرت بر فراگيرى- نوشتن و حساب كردن و اگر اين چنين نبود، همه به اشتباه مىافتادند.
|