|
15- پرهيز از دروغ
دروغ از صفات رذيلهاى است كه در همه اديان آسمانى بشدّت مورد نكوهش قرار گرفته است. از ويژگيهاى مهمّ دروغ اين است كه اين صفت با ايمان، در يك جا جمع نمىشود. به اين معنا كه انسان تا دروغ مىگويد ايمان ندارد. «2»
از رسول خدا صلىاللَّهعليهوآله پرسيدند، آيا ممكن است مؤمن، ترسو باشد؟
فرمود: آرى! سؤال شد، ممكن است مؤمن، بخيل باشد؟ باز هم فرمود: آرى! پرسيدند، آيا ممكن است مؤمن، دروغگو باشد؟ فرمود: خير! «3»
پيش از اين گفته شد «4»، كه آنچه موجب توفيق و پيشرفت كار تجّار و كسبه مىشود، شخصيّت و اعتبارى است كه ديگران بايد براى ايشان قائل باشند و اين امر به مراتب از داشتن سرمايه و نقدينه- كه خود از اركان اساسى فعّاليّت اقتصادى است- براى ايشان مؤثِّرتر و ارزشمندتر است. اگر سرمايهدار در بازار، اعتبار نداشته باشد، به طور قطع در كارش موفّق نخواهد بود. از مهمترين اركان پديد آورنده اعتبار شغلى، براى كسى كه درصدد تلاش اقتصادى است، صداقت و امانت است. اين دو ويژگى، در تجارت موجب خوشنامى فرد مىشوند و در بين مردم جاذبه و محبّت ايجاد مىكنند و اين خود، ثروت بزرگى است كه ثروت مادّى در برابرش ناچيز است.
حضرت على عليهالسلام در بيان اين واقعيّت مىفرمايد:
«وَ لِسانُ الصِّدْقِ يَجْعَلُهُ اللَّهُ لِلْمَرْءِ فِىالنَّاسِ خَيْرٌ لَهُ مِنَ الْمالِ يُوَرِّثُهُ غَيْرَهُ» «1»
و زبان راستگو يا نام نيكى كه خداوند براى آدمى در ميان مردم بگذارد، بهتر از مالى است كه انسان براى ديگران به ميراث مىنهد.
در مقابل، دروغ و خيانت، موجب بدنامى و رسوايى انسان شده، اعتبار و شخصيّت او را در جامعه مخدوش مىسازد و مردم را از او منزجر و از دورش پراكنده مىكند.
رسول خدا صلى الله عليه و آله در اين باره مىفرمايد:
«ايَّاكَ وَ الْكِذْبَ فَإِنَّهُ يُسَوِّدُ الْوَجْهَ» «2»
از دروغگويى پرهيز كن كه موجب روسياهى مىشود.
پر واضح است كه زيانهاى ناشى از دروغ و منافع راستگويى تنها در آنچه ذكر شد محدود نمىشود. به عنوان نمونه به ذكر يك مورد منافع راستگويى در امر تجارت بسنده مىشود:
تاجرى خدمت حضرت صادق عليهالسلام شرفياب شد و عرض كرد، تصميم دارم به سفر تجارتى بروم. آمدهام تا از رهنمودهاى خويش بهرهمندم سازيد و در حقّ من دعا بفرماييد. حضرت در حق او دعا كرد و آنگاه فرمود:
«عَلَيْكَ بِصِدْقِ اللِّسانِ فى حَديثِكَ ... فَأِنَّ التَّاجِرَ الصَّدُوقَ مَعَ السَّفَرَةِ الْكِرامِ الْبَرَرَةِ يَوْمَ الْقِيامَةِ» «3»
بر تو باد به راستگويى در سخنانت! ... پس به درستى كه تاجر راستگو در قيامت همراه سفيران مكرّم و نيكوكار خداوند خواهد بود.
|