بازتاب كسب حرام
كسب مال از راه حرام پيامدهايى در ابعاد مختلف زندگى انسان در پى خواهد داشت كه به برخى از آنها اشاره مىكنيم:
1- بى بركت شدن عمر: اگر آدمى كسب حرام را برگزيند خداوند او را بگونهاى سرگرم مىسازد كه خود را فراموش كند و از عمرش نتواند بخوبى و در جهات مثبت استفاده نمايد؛ حضرت امام صادق عليهالسلام مىفرمايد:
«مَنْ كَسَبَ مالًا مِنْ غَيْرِ حِلٍّ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْبَناءَ وَ الْماءَ وَالطّينَ» «2»
هر كس مالى را از راه غير حلال به دست آورد، خداوند ساختمان سازى، آب و گل را بر او مسلّط مىكند.
يعنى پيوسته دنبال تعمير، تكميل و تعويض خانه مىرود و آسودگى از وى سلب مىشود و بدين گونه عمرش به فنا مىرود.
2- بىبركت شدن مال: كسب حلال از بركت خاصّى برخوردار است بر خلاف كسب حرام كه موجب بىبركتى زندگى و مال و ثروت انسان مىگردد؛ حضرت على عليهالسلام خطاب به «داوود» يكى از يارانش مىفرمايد:
«يا داوُدُ! انَّ الْحَرامَ لا يَنْمى وَ انْ نَمى لَمْ يُبارَكْ فيهِ» «3»
اى داوود! مال حرام رشد نمىكند و اگر رشدى هم داشته باشد بركتى در آن نخواهد بود.
3- بى اثر بودن عبادت: عبادت چون نماز و روزه هنگامى بطور عميق تأثير
مىبخشد كه با مقدّمات و غذاى حلال باشد و گرنه در جان و دل آدمى نفوذ نمىكند؛ حضرت پيامبر صلى الله عليه و آله مىفرمايد:
«الْعِبادَةُ مَعَ اكْلِ الْحَرامِ كَالْبِناءِ عَلَى الرَّمْلِ» «1»
عبادت همراه با تصرّف و تغذيه حرام همچون بنيان ساختمان بر شنهاى روان است.
حضرت على عليهالسلام خطاب به كميل مىفرمايد:
«يا كُمَيْلُ! انَّ اللِّسانَ يَنْزَحُ مِنَ الْقَلْبِ وَالْقَلْبُ يَقُومُ مِنَ الْغَذاءِ فَانْظُرْ فيما تَغَذّى قَلْبُكَ وَ جِسْمُكَ فَانْ لَمْ يَكُنْ ذلِكَ حَلالًا لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ تَعالى تَسْبيحَكَ وَ لا شُكْرَكَ» «2»
اى كميل! زبان از قلب، سرچشمه مىگيرد و قلب با غذا قوام مىيابد پس در آنچه كه با آن جسم و جانت تغذيه مىشود به خوبى دقت كن كه اگر حلال نباشد خداوند متعال تسبيح و شكر تو را نمىپذيرد.
4- گمراهى ريشهدار: پيامدهاى كسب حرام در وجود شخص خلاصه نمىگردد، بلكه در نسل او نيز تداوم مىيابد؛ امام صادق عليهالسّلام مىفرمايد:
«كَسْبُ الْحَرامِ يَبينُ فِى الذُّرِّيَّةِ» «3»
كسب حرام در نسل آدمى ظاهر مىشود.
با توجه به اين آثار منفى مال حرام است كه قرآن با تأكيد فراوان از توليدات، معاملات و تصرّفات غير حلال پرهيز داده و از آن به كسب «باطل» تعبير آورده است. «4»
|