|
شرافت و فضيلت علم و علماء
و آيات و اخبارى كه در شرافت علم و فضيلت آن و وجوب تحصيل آن رسيده بيش از آن است كه بتوان در يك مقام جمع نمود و ليكن ما بعضى از آنها را ذكر مىكنيم.
پروردگار عالم - جل شانه - مىفرمايد: «انَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ 35: 28»«» يعنى: «از بندگان خدا علما از خدا مىترسند و بس».
و ايضا مىفرمايد:«هَلْ يَسْتَوِى الَّذين يَعْلَمُونَ وَ الَّذين لا يَعْلَمُونَ» 39: 9«».يعنى: «آيا كسانى كه عالم هستند و كسانى كه عالم نيستند - در مرتبه - با يكديگر مساوى هستند؟ - نه چنين است -».
و باز مىفرمايد: «وَ تْلِكَ الامْثالُ نَضْرِبُها للِنَّاسِ وَ ما يَعْقِلُها الا الْعالِمُونَ 29: 43».«» يعنى: ما در قرآن مثالها از براى مردمان بيان مىفرمائيم و نمىفهمند آنها را مگر اهل علم».
و باز مىفرمايد: «وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ اوُتِىَ خَيْرا كَثيرا 2: 269»«» يعنى: «هر كه عطا كرده باشد به او علم و دانشمندى، به تحقيق كه خير بسيار به او اعطا كرده شده است».
و از حضرت رسول - صلى الله عليه و آله و سلم - مروى است كه فرمودهاند كه:
«علماء ورثه انبياء هستند».«» و در حديث ديگر است كه فرمودند: «خداوندا رحمت كن خلفاى مرا. بعضى عرض كردند: يا رسول اللّه كيستند خلفاى تو؟ فرمودند: كسانى كه بعد از من بيايند و احاديث و آداب مرا روايت كنند و به مردم برسانند»«».
و نيز از آن حضرت مروى است كه فرمودند: «يا ابا ذر ساعتى نشستن در مجلسى كه در آن گفتگوى علمى باشد بهتر است در نزد خدا، و محبوبتر است از بيدارى هزار شب، كه در هر شبى هزار ركعت نماز خوانده شود، و محبوبتر است از هزار جهاد در راه خدا، و از دوازده هزار مرتبه ختم قرآن، و عبادت يك سال كه روزهاى آن را روزه
معراجالسعادة ج : 2 ص : 94
بگيرند و شبهاى آن را احياء بدارند. و هر كه از خانه خود بيرون رود به قصد اخذ مسألهاى از مسائل علميه به هر قدمى كه برمىدارد خداوند عالم مىنويسد از براى او ثواب پيغمبرى از پيغمبران، و ثواب هزار شهيد از شهداى جنگ بدر، و به هر حرفى كه از عالم بشنود يا بنويسد شهرى در بهشت به او عطا مىفرمايد، و طالب علم را خدا دوست مىدارد، و ملائكه و پيغمبران او را دوست دارند، و دوست ندارد علم را مگر اهل سعادت.
پس فرمودند: «خوشا به حال طالبان علم، و نظركردن به روى عالم بهتر است از آزاد كردن هزار بنده و هر كه دوست دارد علم را بهشت از براى او واجب است و داخل صبح و شام مىشود با خوشنودى خدا و از دنيا نمىرود مگر اينكه از شراب كوثر بنوشد و از ميوه بهشت بخورد و در قبر كرم بدن او را نمىخورد و در بهشت رفيق خضر - عليه السّلام - خواهد بود»«».
و از حضرت امير المؤمنين - عليه السّلام - مروى است كه فرمودند: «اگر مؤمنى بميرد و از او بماند ورقى كه در آن مسأله علميه نوشته شده باشد آن ورق حجابى خواهد بود ميان او ميان آتش، و به هر حرفى كه در آن ورق نوشته باشد خداوند عالم شهرى به او عطا خواهد كرد كه هفت برابر تمام دنيا باشد»«».
و حضرت سيّد الساجدين - عليه السّلام - فرمودند كه: «اگر مردم بدانند آنچه را كه در طلب علم هست، هر آينه به طلب علم خواهند رفت اگر چه بايد خونهاى ايشان ريخته شود و به درياها فرو روند».«» و از حضرت امام محمد باقر - عليه السّلام - مروى است كه فرمودند: «عالمى كه به علم خود عمل كند بهتر است از هفتاد هزار عابد».«» و از امام جعفر صادق - عليه السّلام - مروى است كه فرمودند: «اگر مردم فضيلت شناخت خدا را بدانند چشم نخواهند انداخت به متاع دنيا و نعمتهاى آن، و دنيا در پيش ايشان كمتر خواهد بود از آنچه بر آن راه مىروند كه خاك باشد، و متنعم و متلذّذ خواهند شد به معرفت خدا مانند تلذّذ كسى كه هميشه در روضههاى بهشت با اولياء اللّه بوده باشد. به درستى كه معرفت خدا انيس است از هر وحشتى، و رفيق است در هر
معراجالسعادة ج : 2 ص : 95
تنهائى، و نور هر ظلمتى است، و قوّت هر ضعيفى است، و شفاى هر دردى است».«» و از حضرت امام رضا - عليه السّلام - روايت شده است كه: آن حضرت از پدران خود روايت فرمودند كه: «حضرت رسول - صلى الله عليه و آله و سلم - فرمودند كه: بر هر مسلمى واجب است طلب علم، پس بطلبيد علم را از جائى كه مظنه آن را داريد و كسب كنيد آن را از اهلش، به درستى كه تعليم گرفتن علم از براى خدا حسنه است. و طلب آن عبادت است. و ذكر كردن آن با يكديگر تسبيح پروردگار است. و عمل كردن به آن جهاد در راه خداست. و ياد دادن آن به كسى كه نمىداند تصدق كردن است. و رسانيدن به اهلش تقرب به خداست، زيرا كه به وسيله آن دانسته مىشود مسائل حلال و حرام. و به وسيله آن روشن و ظاهر مىشود راه بهشت. و آن انيس است در وحشت. و مصاحب و رفيق است در تنهائى و غربت. و همزبانى است در خلوت. و راهنما است در هر حالت. و سلاح است در مقابل دشمنان. و زينت است در نزد دوستان. و به سبب علم خدا مرتبه قومى را بلند مىكند و ايشان را راهنماى مردم به سوى خير مىگرداند تا مردم متابعت آثار ايشان را كنند و اقتدا به افعال و اعمال ايشان نمايند. ملائكه رغبت مىنمايند به دوستى و محبت ايشان و مىگسترانند بر ايشان بالهاى خود را. و هر خشك و ترى از براى ايشان طلب آمرزش مىكند، حتى ماهيان دريا و حيوانات صحرا. به درستى كه به وسيله علم دلها از جهل زنده مىشود. و ديدههاى بصيرت روشن مىگردد.
و بدنهاى ضعيف، قوى مىگردد. و علم، بنده را مىرساند به سر منزل اخيار، و مجالس ابرار، و به درجات بلند، و مراتب ارجمند در دنيا و آخرت. و ثواب ذكر علم، معادل ثواب روزه داشتن است. و درس دادن آن مقابل عبادت شبهاست. اطاعت پروردگار و عبادت او به وسيله علم مىشود. و به سبب آن صله ارحام به جا آورده مىشود، و شناخته مىشود حلال و حرام. علم پيشرو و امام است، و عمل تابع آن. خدا الهام مىكند علم را به اهل سعادت و محروم مىسازد از آن ارباب شقاوت را پس خوشا به حال كسى كه خدا او را از حظ علم محروم نگرداند».«» و بدان كه در اين موضع دو فايده است كه بايد بيان شود:
|