|
و دوستى در راه خدا دو قسم مىشود:
اوّل آنكه: كسى ديگرى را دوست داشته باشد از براى امرى كه فايده او در آخرت به اين محبّ عايد گردد. مثل اينكه: شاگرد، استاد را دوست دارد از براى اينكه او را تعليم مىكند و او را از حضيض جهل به اوج مرتبه علم مىرساند. يا استاد، شاگرد را محبّت داشته باشد به جهت اينكه منشأ ثواب معلّم مىشود. و امثال اينها.
دوّم آنكه: او را دوست داشته باشد نه به جهت فايده اخرويّه كه از او به او عايد
معراجالسعادة ج : 2 ص : 763
شود، بلكه از جهت اينكه: مخلوق خدا است و منسوب به اوست به نسبت عامى كه از براى كافّه مخلوقات است. يا به جهت خصوصيّت نسبتى كه از براى او هست از تقرّب او به خدا. يا اشتغال او به خدمت خدا. يا محبّت او از براى خدا و امثال اينها. زيرا از علامات غلبه محبّت با كسى آن است كه: محبّت از او تعدّى كند به متعلّقان و منسوبان او نيز، اگر چه نسبت دورى داشته باشد. همچنان كه كسى كه انسانى را دوست دارد، دوست او را دوست دارد و خدمتكار او را، و هر كه مدح محبوب او را كند. بلكه با در و ديوار محلّه و ديار او محبّت دارد. همچنان كه گفتهاند:
امرّ على الدّيار ديار ليلى اقبّل ذا الجدار و ذا الجدارا
و ما حبّ الديار شغفن قلبى و لكن حبّ من سكن الدياراخلاصه معنى آنكه: به ديار ليلى مىگذرم و بوسه بر اين ديوار و آن ديوار مىزنم. و اين، نه از دوستى ديار است، بلكه از دوستى آن كسى است كه در آن ديار ساكن است.
غم جمله خور در هواى يكى مراعات صد كن براى يكىو معنى «بغض في اللّه» آن است كه: كسى ديگرى را دشمن داشته باشد از آن راه كه مرتكب معصيت خدا مىگردد و مخالفت او را مىكند.
حضرت عيسى بن مريم - عليه السّلام - فرمود كه: «دوستى كنيد با خدا به دشمن داشتن اهل معاصى. و تقرّب جوييد به خدا به دورى كردن از ايشان. و رضاى خدا طلبيد به بغض بر ايشان».«» مروى است كه: «خداى - تعالى - به يكى از پيغمبران وحى فرستاد كه: امّا زهد در دنيا را اختيار كردهاى به راحتى از براى خود شتابيدهاى. و امّا انقطاع تو به من، پس عزّت خود را به من طلبيدهاى. و ليكن آيا دشمنى را به واسطه من دشمن داشتهاى يا دوستى را به جهت من دوست گرفتهاى؟».«»
|