عدم اعتماد به نفس نبايد مايه پشيمانى از توبه شود
و مخفى نماند كه: هرگاه كسى از گناهى كه كرده پشيمان شود و توبه كند و ليكن به نفس، اعتماد نداشته باشد كه ديگر امر به گناه نكند و عود به آن ننمايد، و خاطر جمع از خود نباشد، نبايد به اين سبب از توبه باز ايستد و چنان گمان كند كه توبه او فايده نمى‏بخشد، زيرا اين فريب شيطان است و از كجا مى‏داند كه ديگر متمكّن از آن معصيت خواهد شد. شايد پيش از آن با توبه از دنيا برود. و بايد قصد او اين باشد كه: ديگر عود نكند. و از خدا استعانت جويد. اگر به اين قصد وفا كرد به مطلب خود رسيده. و اگر نفس بر او غالب شد گناهان سابق او آمرزيده شده و از آنها خلاصى يافته. و به غير از اين، گناهى كه بعد از اين توبه مرتكب شده بر او چيزى نيست، و اين از مطالب عظيمه و فوايد جليله است. پس نبايد خوف از شكستن توبه، كسى را از توبه باز دارد، بلكه بايد مبادرت به توبه نمايد. و اگر بعد به گناه عود كند باز دفعة توبه كند و از عقب آن حسنه به جا آورد كه محو آثار آن گناه را بكند.
و در بعضى از اخبار وارد شده كه: «اگر كسى در عقب گناه، هشت امر به جا آورد اميدوار به عفو آن گناه باشد: عزم بر توبه آن داشته باشد. و شايق باشد كه ديگر مرتكب
معراج‏السعادة ج : 2 ص : 694
آن نگردد. و از عقاب بر آن خايف باشد. و به آمرزش آن اميدوار باشد. و بعد از آن گناه، دو ركعت نماز كند. و بعد از آن، هفتاد مرتبه استغفار كند. و صد مرتبه بگويد:
«سبحان اللّه العظيم و بحمده.»
و چيزى تصدّق كند. و يك روز، روزه بگيرد».«» و در بعضى از اخبار وارد شده كه: «بعد از گناه، وضوى كامل بگيرد و داخل مسجد شود و دو ركعت نماز كند. و در بعضى روايات چهار ركعت رسيده».«»