معراج‏السعادة ج : 2 ص : 550
صفت سيزدهم: شماتت كردن‏
و آن عبارت است از گفتن اينكه: فلان بلا يا فلان مصيبت كه به فلان كس رسيده از بدى اوست. و با آن سرور و شادى نيز باشد. و منشأ اين، غالبا عداوت و حسد است. و بسا باشد كه: ناشى از جهل به مواقع قضا و قدر الهى شود. و اين صفت، بسيار بد و غائله آن بى حد است.
و به تجربه، واضح، و از اخبار، ثابت است كه: هر كه شماتت كند ديگرى را به سبب بليّه‏اى كه گرفتار شده باشد، از دنيا نمى‏رود تا خود نيز به آن مبتلا گردد و ديگرى او را شماتت كند.«» و حضرت امام جعفر صادق - عليه السّلام - فرمود كه: «شماتت مكن برادر خود را، كه اگر چنان كنى خدا بر او رحم مى‏كند و اين بليّه را به تو نازل مى‏كند».«» و فرمود كه: «هر كه شماتت كند برادر خود را به مصيبتى كه به او روى داده، از دنيا نمى‏رود مگر اينكه به آن، گرفتار گردد».«» پس، چگونه كسى كه از حال خود ايمن شده در مقام شماتت ديگرى بر مى‏آيد؟
«لا تخافوا»«» از خدا نشنيده‏اى پس چه خود را ايمن و خوش ديده‏اى‏
تا نرويد ريش تو اى جان من بر دگر ساده زنخ [1] طعنه مزن‏علاوه بر اينكه هر بلا و مصيبتى كه بر مسلمانى مى‏رسد كفاره گناهى از او، يا موجب رفع درجه از براى او و بلندى مرتبه او مى‏گردد. آيا نمى‏بينى كه:
هر كه در اين بزم، مقرب‏تر است جام بلا بيشترش مى‏دهندو شكى نيست كه: ابتلاى زمره اولياء، و مصائب طايفه انبياء از بدى افعال ايشان نبوده. پس عاقل را لازم است كه: در اين مراتب، تأمّل كنند، ابتدا بر خود بترسد و از گرفتارى خود احتراز نمايد. و بعد از آن بداند كه شماتت، باعث ايذاى برادر مسلم، و موجب عذاب آخرت است. پس تدبّر كند كه: بلا و گرفتارى، دلالت بر بدى و خارى در نزد حضرت بارى نمى‏كند، بلكه رايحه قرب درگاه الهى از آن به مشام ارباب بصيرت مى‏رسد. پس، خود را از اين صفت محافظت كن، و از اين مهلكه نجات ده.
__________________________________________________
[1] «ساده» يعنى: پسرى كه هنوز موى در چهره‏اش پيدا نشده. «ساده زنخ» يعنى: چانه بى‏مو (بى‏ريش).