|
فصل: فضيلت سخاوت
ضد صفت بخل، «سخاوت» است. و آن از ثمره زهد و بىمبالاتى به دنيا است. و مشهورترين صفات پيغمبران خدا و معروفترين اخلاق اصفيا و اولياء است. از «معالى»«» اخلاق، و صاحب آن پسنديده اهل آفاق است.
معراجالسعادة ج : 2 ص : 408
چنان كه حضرت امير المؤمنين - عليه السّلام - فرمود كه:«من جاد ساد»
يعنى: «هر كه جود ورزيد بزرگ گرديد».«»
فريدون فرّخ فرشته نبود ز مشك و ز عنبر سرشته نبود
به داد و دهش يافت آن نيكوئى تو دادودهش كن فريدون توئىاز حضرت پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله - مروى است كه: «سخاوت درختى است از درختهاى بهشت، كه شاخهاى خود را بر زمين آويخته است. پس هر كه يكى از آن شاخها را بگيرد، او را به بهشت مىكشد».«» و فرمود كه: «سخى به خدا نزديك، و به دلهاى مردم نزديك، و به بهشت نزديك، و از آتش جهنم دور است».«» و فرمود كه: «خداوند عالم، مباهات مىكند ملائكه را به كسى كه اطعام مردمان كند».«» و فرمود: «خدا را بندگانى چند است كه نعمت خود را مخصوص ايشان مىگرداند، تا نفع به بندگان خدا رسانند. پس هر كدام از ايشان كه بخل نمايند در اين منافع، خدا نعمت را از او به ديگرى نقل مىكند».«»
تو با خلق نيكى كن اى نيكبخت كه فردا نگيرد خدا بر تو سختو فرمود كه: «بهشت خانه اهل سخاوت است».«» و فرمود: «جوان سخى گناهكار، در نزد خدا محبوبتر است از پير عابد بخيل».«» و از آن حضرت مروى است كه: «سخى را اهل آسمانها دوست مىدارند. و اهل زمينها دوست دارند. و طينت او از خاك پاك سرشته شده. و آب چشم او از آب كوثر خلق شده. و بخيل را اهل آسمانها و زمينها دشمن دارند. و خلقت او از خاك كثيف چرك آلود خلق شده. و آب چشم او از آب «عوسج»«» مخلوق شده».«» «جمعى از اهل يمن بر حضرت فخر ذو المنن وارد شدند و در ميان ايشان مردى بود كه بسيار سخن آور و حرّاف، و در گفتگو از همه عظيمتر، و مبالغه او در مباحثه با
معراجالسعادة ج : 2 ص : 409
جناب پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله و سلم - و حجت گرفتن بر آن سرور از همه بيشتر بود.
و به حدى مبالغه نمود كه آن حضرت خشمناك گرديد. و رنگ مباركش متغيّر گشت.
و رگ پيشانى منوّرش پيچيده شد. و چشم بر زمين انداخت، كه جبرئيل آمد و گفت:
خدايت سلام مىرساند و مىگويد كه: اين مرد از اهل سخاوت، و نان ده است. پس خشم آن حضرت فرو نشست و سر بالا كرد و فرمود كه: اگر نه اين بود كه مرا جبرئيل خبر داد كه تو سخىّ نان دهى، ترا از خود مىراندم و عبرت ديگران مىكردم. آن مرد گفت كه: خداى تو سخاوت را دوست دارد؟ فرمود: بلى. آن مرد گفت: «اشهد ان لا اله الا اللّه و اشهد انّك لرسول اللّه». به خدائى كه تو را به حقّ برانگيخته است كه هرگز احدى را از مال خود محروم برنگردانيدم.«» مروى است كه: «چون حضرت موسى بر سامرى دست يافت، خطاب عزّت رسيد كه: او را مكش، زيرا كه او سخى است».«» و بالجمله فضيلت سخا، خود ظاهر و روشن، و صاحب آن در نزد خالق و خلق محبوب و مستحسن، و در دنيا در اكرام و اعزاز، و در عقبى سرافراز است. و كدام عاقل، سرافرازى دو جهان را از دست مىدهد و جمادى چند بر روى هم مىنهد؟
بيا تا خوريم آنچه داريم شاد درم بر درم چند بايد نهاد
درين باغ رنگين درختى نرست كه ماند از قفاى تبر زين درست
|