مدح مال‏
و مخفى نماند كه همچنان كه در آيات و اخبار مذمت بسيار از براى مال رسيده،
معراج‏السعادة ج : 2 ص : 356
همچنين مدح آن نيز وارد شده است.
و خداى - تعالى - آن را در قرآن كريم خير ناميده است.«» و پيغمبر خدا - صلّى اللّه عليه و آله - فرمود: «خوب چيزى است مال صالح از براى مرد صالح».«» و همه اخبارى كه در ثواب صدقه دادن و ميهمانى و سخاوت و حج، و غير اين‏ها از چيزهائى كه تحصيل آنها به مال بسته است رسيده، دلالت بر خوبى مال مى‏كند.
و «توفيق»«» ميان اين اخبار آن است كه: مال مى‏تواند شد كه وسيله وصول به سعادت اخرويّه، و فوز به درجات علّيّه گردد. و ممكن است كه: به واسطه رسيدن به مقاصد فاسده، كه سدّ راه علم و عمل و حجاب سعادت ابدند شود. پس هر مالى كه: به مصرف اول رسيد، ممدوح و مستحسن است. و آنچه به مصرف دوم رسيد، مذموم و مستهجن است. و اخبارى كه دلالت بر مدح آن مى‏كند، بر اول محمول، و آنچه دلالت بر مذمّت آن مى‏نمايد، حمل بر دويّم مى‏شود. و چون اكثر طبايع بنى آدم، به پيروى شهوات نفسانيّه مايل، و آن به واسطه مال حاصل مى‏شود، به اين جهت زايد بر قدر كفاف آن در محل خطر و حذر از آن بهتر است.
و طوايف انبياء، و خيل اوليا، از شرّ آن پناه به خداوند منّان بردند.
حتى اينكه پيغمبر آخر الزمان - صلّى اللّه عليه و آله - فرمود: «پروردگارا قوت آل محمد را به قدر كفاف كن».«» و گفت: «خداوندا مرا زندگانى عطا كن، چون زندگى مسكينان، و بميران، چون مردن مسكينان».«»