امورى كه وسيله نجات مؤمنين است‏
قسم پنجم: از امورى كه وسيله نجات مؤمنان، و باعث اميدوارى گناهكاران است، شفاعت شافع روز قيامت، و عذر خواه گناهكاران امت، پيغمبر رءوف رحيم، و ائمه طاهرين - صلوات اللّه عليه و عليهم اجمعين - است، كه چون عرصه قيامت بر پا شود خود و اهل بيت مطهر او دامن شفاعت برزنند، و كمر عذر خواهى نامه سياهان امت را بر ميان
معراج‏السعادة ج : 2 ص : 206
بندند، و عفو تقصيرات ايشان را از بارگاه احديّت مسئلت نمايند، و از خدا آمرزش ايشان را بطلبند. و چنانچه خداوند مهربان به آن برگزيده جهانيان وعده فرموده شفاعت او را قبول خواهد فرمود.
«وَ لَسَوْفَ يُعْطيْكَ رَبُّكَ فَتَرْضى‏ 93: 5»يعنى: «هر آينه زود باشد كه پروردگار تو، اين قدر به تو بخشش و عطا كند كه تو راضى و خشنود شوى».«» و در تفسير اين آيه رسيده است كه: «محمد - صلّى اللّه عليه و آله - راضى نخواهد شد كه يك نفر از امت او در جهنم باشد».«» و از حضرت رسول - صلّى اللّه عليه و آله - مروى است كه فرمودند:«ادّخرت شفاعتى لأهل الكبائر من امّتى»
يعنى: «من شفاعت خود را ذخيره كرده‏ام از براى صاحبان گناه كبيره از امت خود».«» و الحق اين بشارتى است كه چشم مؤمنان به آن روشن، و دل ايشان به آن شاد و خرّم مى‏شود.
اى گروه مؤمنان شادى كنيد همچو سرو و سوسن آزادى كنيدآرى: چرا شادى نكنند و حال آنكه از براى ايشان چنين عذر خواهان هست.
چه غم ديوار امت را كه باشد چون تو پشتيبان چه باك از موج بحر آن را كه باشد نوح كشتيبان‏قسم ششم: بشارات و مژده‏هائى است كه از براى شيعيان وارد شده است، كه ايشان مخلّد در جهنم نخواهند بود، و دوستى پيغمبر و اهل بيت، ايشان را از عذاب خلاص خواهد كرد، هر قدر گناه كه داشته باشند، و هر چه معصيت كه كرده باشند.«» قسم هفتم: آياتى كه دلالت مى‏كند بر اينكه: خداوند عالم آتش جهنم را به جهت كفار خلق كرده و به غير از دشمنان خدا كسى داخل جهنم نخواهد شد، و دوستان خود را به آن مى‏ترساند و تخويف مى‏كند.
مى‏فرمايد: «ذلكَ يُخَوِّفُ اللَّهُ بِهِ عِبادَهُ 39: 16». يعنى: «به آتش جهنم، خدا بندگان خود را مى‏ترساند».«» و نيز مى‏فرمايد: «وَ اتَّقُوا النَّارَ الّتى اعِدَّتْ لِلْكافِرينَ 3: 131»يعنى: «بپرهيزيد از آتش جهنم كه از براى كفار خلق و مهيا شد».«»
معراج‏السعادة ج : 2 ص : 207
و باز مى‏فرمايد: «لا يَصْليها الا الاشْقى الَّذى‏ كَذَّبَ وَ تَوَلَّى 92: 15 - 16»يعنى: «به آتش جهنم نمى‏افتد مگر بسيار شقى، كه تكذيب پروردگار را كند و از او اعراض نمايد».«» قسم هشتم: آنچه وارد شده است در خصوص وسعت عفو و مغفرت خداوند، و و وفور مهربانى و رحمت او، چنانچه فرموده:
«وَ انَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلى ظُلْمِهِمْ 13: 6»يعنى: «به درستى كه پروردگار تو صاحب مغفرت و آمرزش است مردمان را بر گناهانى كه كرده‏اند».«» و مرويست كه: «خداوند عالم به حضرت پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله - وحى فرستاد كه من در روز قيامت محاسبه امت تو را به تو وا مى‏گذارم. آن حضرت عرض كرد كه:
تو از براى ايشان بهترى از من، و محاسبه ايشان با تو باشد. خطاب رسيد كه: هر گاه چنين باشد من هم تورا در حق ايشان مخذول و منكوب نخواهم كرد».«» مرويست كه: «روزى حضرت رسول - صلّى اللّه عليه و آله - گفت:يا كريم العفو
جبرئيل - عليه السّلام - عرض كرد كه: مى‏دانى معنى كريم العفو را؟ يعنى بديهاى بندگان را به رحمت خود عفو مى‏كند. بعد از آن، آنها را به كرم خود مبدّل به حسنات مى‏كند».«» و مرويست كه: «هر گاه بنده گناهى كند و استغفار نمايد، خداى - تعالى - به ملائكه مى‏فرمايد: ببينيد بنده مرا كه گناهى از او سر زد، پس دانست كه او را پروردگاريست كه گناهان را مى‏آمرزد و به گناه، مؤاخذه مى‏كند، گواه مى‏گيرم شما را كه من او را آمرزيدم.«» و در حديث قدسى وارد است كه: «من خلق را آفريدم تا از من نفعى ببرند و سودى كنند و نيافريدم ايشان را كه من از آنها منتفع گردم».«» مثنوى:
من نكردم خلق تا سودى كنم بلكه تا بر بندگان جودى كنم‏و مروى است كه اگر بندگان، گناه نكنند خدا خلق ديگرى خواهد آفريد كه گناه كنند و ايشان را بيامرزد.«» و حضرت پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله - فرمودند كه: «به آن خدائى كه جان من در قبضه قدرت اوست كه خدا به بندگان مهربان‏تر است از مادر مهربان به فرزند خود».«»
معراج‏السعادة ج : 2 ص : 208
و در احاديث وارد شده است كه: در روز محشر خداوند عالم چنان آمرزش و مغفرت كند كه به خاطر هيچ كس خطور نكرده باشد، تا اينكه شيطان هم به طمع افتد.«» و آيات و اخبارى كه در اين معنى رسيده از حدّ و حصر متجاوز است و بيان از شرح و ذكر همه آنها عاجز.
قسم نهم: اخبارى كه رسيده است كه: هر بلا و ناخوشى و مرضى كه در دنيا به مؤمن مى‏رسد، حتى پاى او كه به سنگى بر آيد كفاره گناه او مى‏شود.
حضرت پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله - فرمودند كه: «تب، از بوى آتش جهنم است، و همينقدر نصيب مؤمنين است از آتش جهنم».«» قسم دهم: اخبارى كه وارد شده است در خصوص اينكه: با وجود ايمان، گناهى ضرر نمى‏رساند، همچنان كه با وجود كفر، هيچ عملى نفع نمى‏بخشد.«» و اينكه گاه است كه خداى - تعالى - به جهت مقدار ذره‏اى از ايمان، با عمل خوبى از اعمال صالحه، بنده را مى‏آمرزد و داخل بهشت مى‏كند.
قسم يازدهم: اخبارى كه رسيده است در ترغيب و امر به حسن ظن به خدا، - چنانكه شمه‏اى از آن گذشت -. و از آن جمله حضرت پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله - گفت كه: «خداى - تعالى - مى‏فرمايد كه: من در پيش گمان بنده خود هستم، پس هر چه مى‏خواهد به من گمان كند».«» و نيز از آن حضرت مروى است كه: «بايد هيچ يك از شما نميرد مگر به حسن ظن به خدا».«» منقول است كه: «يكى از علما«» را در خواب ديدند به او گفتند كه: حق - تعالى - با تو چه كرد؟ گفت: چون قبض روح مرا كردند خطاب رسيد كه: يا شيخ السوء (اى شيخ بدكردار) چنين و چنان كردى؟ پس به نحوى خوف و دهشت بر من غلبه كرد كه حد و پايان نداشت. عرض كردم كه به اين نحو حديث از پيغمبر تو به من نرسيده. حق - تعالى - فرمود: به چه نحو رسيده؟ گفتم: به من رسيده كه: پيغمبر تو گفت جبرئيل به من گفت حق - سبحانه و تعالى - مى‏فرمايد من در نزد ظن بنده خودم، به هر نحو كه به من گمان برد چنان با او سلوك خواهم كرد. و گمان من اين بود كه: مرا عذاب نخواهى كرد.
معراج‏السعادة ج : 2 ص : 209
پس حق - تعالى - فرمود كه: پيغمبر من راست گفته است، و جبرئيل راست گفته، و تو نيز راست گفتى، اى ملائكه من ببريد اين را و داخل بهشت كنيد و در ميان حور و غلمان داخل نمائيد».
در بيان احاديثى كه روز قيامت گناه مؤمنين را به گردن كفار نهاده و آنها را به جهنم مى‏برند.
قسم دوازدهم: احاديثى كه وارد شده است كه: در روز قيامت، كفار و دشمنان اهل بيت رسالت، فداى مؤمنين و شيعيان خواهند شد. و گناهان شيعيان را به پاى ايشان نوشته آنها را به عوض ايشان به جهنم خواهند برد.
همچنان كه مروى است كه: «حضرت پيغمبر - صلّى اللّه عليه و آله - فرمودند كه:
امت من، امت مرحومه‏اند، و در آخرت از براى ايشان عذابى نيست. و آنچه بايد از عقاب به ايشان رسيد در دنيا به واسطه بلاها و محنتها و زلزله‏ها مى‏رسد، و چون روز قيامت شود به هر يك از امت من، مردى از كفار اهل كتاب را بدهند و گويند اين فداى تو است از آتش».«» و در احاديث اهل بيت وارد است كه: «ناصبين و دشمنان ما را به سبب ظلمى كه به شيعيان ما كرده‏اند و بدى ايشان را گفته‏اند فداى ايشان خواهند كرد».«» و از حضرت صادق - عليه السّلام - مروى است كه: «روز قيامت يكى از شيعيان ما را كه دوستى ما را محافظت كرده باشد، و در دين خود تقيه نموده باشد، و حقوق برادران مؤمن خود را به جا آورده باشد و ليكن در طاعت و عبادت كوتاهى كرده باشد مى‏آورند و مقابل او صد نفر يا بيشتر، يا صد هزار از دشمنان ما را مى‏گذارند و مى‏گويند:
اين‏ها فداى تو است از آتش جهنم، پس آن مؤمنان را به بهشت مى‏برند و اين ناصبين را داخل جهنم مى‏كنند».«»