عظمت آسمان‏ها
و اين افلاك و كواكب متحركه بدون ستون بر پاى داشته، با وجود اين عظمت كه جميع عوالم سفليه را از زمين و درياها و كوهها و عالم هوا نسبت به آسمان اول كمترند از قطره‏اى در پيش درياى محيط. و اهل رصد بيان كرده‏اند كه: خورشيد به تنهائى از صد و شصت برابر روى زمين بزرگتر است. و با وجود اين، عظمت آسمان پنجم سه مقابل عظمت آسمان چهارم و آنچه در وسط آن است از آسمان‏ها تا مركز زمين است.
و كوچكترين ستاره‏اى كه در آسمان مشاهده مى‏كنى هشت مقابل كل زمين است.
و با وجود اين بزرگى و عظمت، سرعت حركت آنها را ملاحظه كن و ببين كه چون ابتداى خورشيد از مشرق سر بر آورد به يك چشم بر هم زدن همه آن كه صد و شصت مقابل زمين است از افق طلوع مى‏كند. پس سرعت حركت آنها به نحوى است كه در يك طرفة العين مسافت صد و شصت مقابل همه روى زمين را طى مى‏نمايد. و از اين جهت بود كه چون سيد رسل - صلّى اللّه عليه و آله - از روح الامين - عليه السّلام - پرسيد كه:
وقت زوال داخل شده؟ گفت: لا نعم، يعنى نه آرى. حضرت فرمود: اين چه جواب بود؟ عرض كرد كه چون گفتم كه نه، پانصد سال راه را طى كرد و زوال داخل شد.«» پس اى برادر از خواب غفلت بر آى و مشاهده كن قدرت قادرى را كه جسمى به اين عظمت را در حدقه چشم كه از عدسى بيش نيست جاى داده. و تفكر كن كه كيست كه چنين جسمى را مسخّر كرده و آسياى آن را به گردش در آورده. اگر ديده بصيرت بينا باشد مى‏بينى كه اين‏ها همه بندگانى هستند سرگشته، كمتر خدمتكارى بر ميان بسته، عشق الهى ايشان را واله و سرگردان كرده و به يك اشاره پروردگارشان تا قيامت به رقص افتاده گرد كعبه جلالش طوف مى‏نمايند.
خبر دارى كه سياحان افلاك چرا گردند گرد مركز خاك‏
چه مى‏خواهند از اين محمل كشيدن چه مى‏جويند از اين منزل بريدن‏
ازين آمد شدن مقصودشان چيست درين محرابگه معبودشان كيست‏
همه هستند سرگردان چو پرگار پديد آرنده خود را طلبكارو بالجمله اگر چشم اعتبار بگشائى هر ذره را گواهى بر عظمت پروردگار ببينى. و اگر
معراج‏السعادة ج : 2 ص : 163
گوش هوش بدارى از زبان حال هر ذره به زبان فصيح، جلالت آفريدگار را مى‏شنوى.
به هر ذره بدان روئى و راهى است بر اثبات وجود او گواهى‏ست‏