معراج‏السعادة ج : 1 ص : 19
نقش مرحوم حاج ملا احمد نراقى در جنگ دوم با روسيه تزارى:
مرحوم نراقى در عهد قاجاريه و در دوران پادشاهى فتحعلى شاه قاجار مى‏زيسته.
دوره قاجاريه از شگفت‏انگيزترين ادوار تاريخ ايران است. دوره‏اى است كه قدرتهاى بزرگ جهان از اقصى نقاط دنيا به علل گوناگون چشم به آن دوخته بودند.
و ايران مركزى شده بود كه تمام قدرتها دور آن دايره زده بودند«».
روسها قسمتى از نواحى شمالى ايران را اشغال كرده، و به بدترين وضع با اهالى آنجا رفتار مى‏كردند.
پس از شكست ايران در جنگهاى اول با روسيه (1230 مطابق با 1815 ميلادى) و از دست دادن برخى از ولايات و نقاط سرحدى ايران و بدرفتارى روسها با سكنه آن نواحى، در مردم حالت انتقامجويى و آمادگى براى مقابله فراهم شد. مؤلف كتاب «تاريخ سياسى و ديپلماسى» در اين زمينه مى‏نويسد:
«اجحافات و رفتار بى رويه مأمورين دولت روس كه باعث تنفّر مردم در ايالات متصرفه گرديده و از همان سال 1230 سكنه اين نواحى را تكان داد و بالاخره در سال 1241 مبدل به يك شورش و هيجان عمومى گرديد»
«... ظلم و فجايع دولت روسيه علماى مسلمان را در مشاهد متبركه سخت مضطرب و نگران ساخته بود...»«» افكار مردم به حد اعلا بر ضد روسيه تهييج شده بود. ملت و روحانيون و اغلب زمامداران تقاضاى اعلان جنگ بر ضد دولت روسيه داشتند. در تاريخ 5 ذيحجه 1241 (11 ژوئيه 1829) «آقا سيد محمد مجتهد» به همراهى يكصد تن از روحانيون وارد سلطانيه شد. دسته ديگرى از اهالى به سرپرستى «ملا احمد نراقى» نزد فتحعليشاه آمدند و به تظاهرات پرداختند«»
معراج‏السعادة ج : 1 ص : 20
و نتيجه اين شد كه: در اثر حمله نيروهاى ايران به قواى روس كه از ذيحجه 1241 تا آخر محرم 1242 انجام گرفت تمام نواحى كه مطابق «معاهده گلستان» تسليم روسها شده بود از جانب قواى ايران اشغال گرديد..