هماهنگى شريعت و طريقت و حقيقت از نظر امام خمينى (ره)
كيفيت استنباط اسرار نماز از ظواهر احكام و آداب و شرايط و اجزاء و اركان و
سرالصلاة ج : 1 ص : 22
مقدمات و تعقيبات آن، نشان مى‏دهد تنها راه نيل به راز نماز حفظ ظواهر آن است بدون تحجر و جمود، زيرا ترك ظاهر انحراف از راه مستقيم است، و تحجر بر آن مايه خمود. يعنى، همان فرقى كه بين جسم (لا بشرط) و جماد (بشرط لا)، و نيز بين نامى (لا بشرط) و نبات (بشرط لا) است، همان امتياز بين كسى كه با حفظ همه احكام عبادت به حكم آن مى‏رسد، و بين كسى كه فقط بر احكام آن جمود مى‏ورزد، وجود دارد. و سرّ اينكه «جماد» بر انسان صادق نيست ولى «جسم» بر او صادق است، و همچنين «نبات» بر او صادق نيست ليكن «نامى» بر وى صدق مى‏كند، آن است كه انسان پويا و «لا بشرط» است، و در رهن جماد «بشرط لا» و نيز در گرو نبات «بشرط لا» نخواهد بود.
حضرت امام (ره) در تعليقه بر شرح فصوص چنين مى‏فرمايند: «طريقت» و «حقيقت» جز از راه «شريعت» حاصل نخواهند شد، زيرا ظاهر راه باطن است... كسى كه چنين مى‏بيند كه با انجام تكليفهاى الهى باطن براى او حاصل نشد، بداند كه ظاهر را درست انجام نداد. و كسى كه بخواهد به باطن برسد بدون راه ظاهر، مانند برخى از صوفيان عوام، او هيچ دليلى از طرف خداوند ندارد.»«» و درباره گراميداشت سالكان واصل، كه جامع بين ظاهر و باطن‏اند، در همين كتاب سر الصلاة چنين مى‏فرمايند: «از امور مهمه‏اى كه تنبه به آن لازم است... آن است كه اگر كلامى از بعض علماى نفس و اهل معرفت ديدند... بدون حجت شرعى رمى به فساد... نكنند. و گمان نكنند هر كس اسم از... مقامات اولياء... برد، صوفى است يا مروّج دعاوى صوفيه است... به جان دوست قسم كلمات نوع آنها شرح بيانات قرآن و حديث است.»«»