فصل اوّل [در بيان معنى رهبت‏]
رهبت به معنى خوف است، يقال رهب - بكسر و فتح عين - رهبة و رهبا و رهبا و رهبانا و رهبانا: أى خاف. و رهبان - به فتح راء - مثل خشيان مبالغ در خوف.
و رهبان، جمع راهب: و جمع رهبان، رهابين است. و رهبانيت، كناره‏گيرى از خلق است و اعتزال از لذائذ دنيا است براى اشتغال به عبادت«»، و در اسلام نهى از آن شده است، فى الخبر:«لا رهبانيّة في الإسلام»«»،
و في الحديث:«إنّي اريد
شرح‏حديث‏جنودعقل‏وجهل ص : 326
أن أترهّب. فقال: «لا تفعل و إنّ ترهّب امّتي القعود في المساجد.»«»
و رهبانيّت به اين معنى كه ترك اجتماع و ترك نساء و باز داشتن قواى شريفه الهيّه كه حق تعالى به انسان مرحمت فرموده - از عمل، از غايت جهل است كه نوعا بر آن مفاسد بسيارى مترتب شود. و خوف از حق تعالى كه از جنود عقل است و از مصلحات نفوس است، و مقابل جرئت بر حق است كه از جنود جهل است، ملازم با رهبانيت به آن معنى نيست. بلكه خلوت كه در لسان اهل معرفت است، عبارت از گوشه نشينى و كناره از خلق نيست«»، گرچه خلوت به مصطلح اهل معرفت كه عبارت از ترك اشتغال قلب است به غير حق«»، گاهى يا نوعا حاصل نشود مگر با يك مرتبه از اعتزال و ترك خلطه. و اين معنى نيز رهبانيت نيست، بلكه مطلب راجحى است شرعا و عقلا.
بالجمله، رهبت كه از جنود عقل است، عبارت از خوف از حق است، و آن نيز منافات با رجاء به رحمت ندارد. و لهذا، رجاء نيز از جنود عقل است كه مقابل قنوط است، و پيش شرح آن داده شد.«»