|
شرح
قال الصّادق عليه السّلام:برّ الوالدين من حسن معرفة العبد باللَّه تعالى، اذ لا
شرحمصباحالشريعة ص : 436
عبادة اسرع بلوغا بصاحبها إلى رضى اللَّه تعالى من برّ الوالدين المسلمين لوجه اللَّه تعالى، لانّ حقّ الوالدين مشتقّ من حقّ اللَّه تعالى اذا كانا على منهاج الدّين و السّنّة، و لا يكونان يمنعان الولد من طاعة اللَّه تعالى إلى معصيته، و من اليقين إلى الشّكّ، و من الزّهد إلى الدّنيا.
حضرت امام صادق عليه السّلام مىفرمايد كه: حسن سلوك و نيكوئى به پدر و مادر نتيجه شناخت پروردگار است، چرا كه تحصيل رضاى والدين و نيكوئى به ايشان كردن از ساير اعمال حسنه بيشتر و پيشتر صاحب خود را به رحمت الهى و رضاى او نزديك مىكند، به شرط آنكه والدين مسلمان باشند و نيكوئى به ايشان محض از براى خدا باشد، چرا كه حقّ پدر و مادر، مشتقّ از حقّ پروردگار است و خدمت به ايشان، خدمت به الهى است. امّا به چند شرط:
يكى آنكه - به راه حقّ و دين مستقيم باشند.
دوم آنكه - منع نكنند فرزند را از اطاعت و بندگى خداى تعالى، و ترغيب نكنند وى را به معصيت و نافرمانى.
سوم آنكه - فرزند را از يقينى كه دارد به شكّ مايل نكنند. مثل آنكه مانع نشوند او را از تحصيل علم و تحصيل اجتهاد، كه واجب است، و ترغيب نكنند به تقليد كه مشكوك فيه است. كه اطاعت در اين صورت واجب نيست بلكه جايز نيست.
و همچنين اگر فرزند علاقه به دنيا چندان نداشته باشد و راغب به زهد و تقوى باشد و والدين خلافش خواهند، باز اطاعت لازم نيست.
ضابطه كلى آنكه، در هر چه ضرر به آخرت ندارد، اطاعت والدين واجب است و بس، چنانكه فرموده است كه:
و لا يدعوانه إلى خلاف ذلك، فاذا كان كذلك فمعصيتهما طاعة و طاعتهما معصية.
شرحمصباحالشريعة ص : 437
و معنيش ظاهر است و احتياج به بيان ندارد.
قال اللَّه تعالى:وَ وَصَّيْنَا الانْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْنا وَ انْ جاهَداكَ لتُشْرِكَ بى ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما 29: 8.(عنكبوت - 8)
چنانكه فرموده است حضرت بارى عزّ اسمه، در قرآن مجيد كه: وصيّت كرديم ما انسان را كه به والدين خود احسان و نيكوئى كنيد و از گفته و فرموده ايشان، سر نپيچيد مگر آنكه تكليف شرك و كفر به فرزند كنند كه در اين هنگام اطاعت لازم نيست، بلكه مخالفت لازم است.
و امّا في باب العشرة فدارهما و ارفق بهما، و احتمل اذاهما نحو ما احتملا عنك في حال صغرك.
و امّا در باب معاشرت و سلوك با والدين، بايد به طريق مدارا و هموارى باشد و اگر از ايشان اذيّتى به تو رسد، تحمّل نما، چرا كه ايشان در كوچكى زحمت بسيار و آزار بيشمار از تو كشيدهاند، اگر در بزرگى رعايت ايشان كنى و متحمّل آزار ايشان شوى سهل باشد.
و لا تضيّق عليهما ممّا قد وسّع عليك من المأكول و الملبوس.
و بايد تنگ نگيرى به والدين از آنچه خداى تعالى به تو وسعت داده است و تنگ نگرفته است از خورش و پوشش.
و لا تحوّل وجهك عنهما، و لا ترفع صوتك فوق اصواتهما، فانّ تعظيمهما من امر اللّه تعالى، و قل لهما باحسن القول و الطفه، فانّ اللَّه لا يضيع اجر المحسنين.
و رو مگردان از والدين و بلند مكن صداى خود را بلندتر از صداى والدين و هر چه مىگوئى با ايشان از روى لطف و مهربانى گو، نه از روى درشتى. چرا كه نيكوئى تو به والدين، موجب نيكوئى خدا است به تو و تو كه با پدر و مادر در مقام
شرحمصباحالشريعة ص : 438
نيكوئى و مهربانى باشى، خداوند عالم نيز با تو در مقام مهربانى و لطف مىشود، چرا كه خداوند عالم ضايع نمىگذارد مزد نيكوكاران را.
روايت است كه حضرت سجّاد عليه السّلام هرگز با والدين چيزى نمىخورد. سبب اين از آن حضرت پرسيدند. فرمود كه: مىترسم كه سبقت كنم به لقمهاى كه نظر ايشان به او باشد و موجب عقوق من شود.
|